‘DDR-herinnering richt zich teveel op Stasi’
Martin Sabrow over de belangrijke rol van de historicus

De verwerking van het DDR-verleden leidt in Duitsland nog steeds tot heftige discussies. Dat komt onder meer omdat de DDR nog niet zo lang geschiedenis is. Volgens de Berlijnse historicus Martin Sabrow is het bestuderen van deze nieuwste geschiedenis lastig omdat het niet mogelijk is onafhankelijk te zijn. “De afstand tot het onderwerp is zo extreem kort, daarom is nieuwste geschiedenis niet eenduidig.”

In Duitsland is genoeg aandacht voor de DDR, vindt Sabrow, maar die aandacht richt zich vaak op de verkeerde dingen. “Wetenschappelijk gezien neemt de Stasi een te grote plaats in.” Daarnaast vindt Sabrow dat het beeld dat scholieren van de geschiedenis hebben te wensen over laat. “Een derde van de scholieren in Brandenburg denkt dat de West-Duitse kanseliers Adenauer en Brandt politici uit Oost-Duitsland zijn.”

Solidariteit

Hoe Duitsland zich de DDR herinnert heeft ook te maken met het feit dat veel Oost-Duitsers het socialisme nog steeds een sympathiek idee vinden. “In tegenstelling tot nationaal-socialistische idealen zijn socialistische doelen, zoals solidariteit, nog steeds levend.”

Sabrow schetst daarna een verandering in de manier waarop mensen met het verleden omgaan. “Tweeduizend jaar lang was vergeten het recept maar nu willen we leren van het verleden.” Volgens Sabrow wordt dit gecombineerd met een “haast religieuze zucht naar authenticiteit.” Aan de ene kant willen we afstand van het verleden terwijl we het aan de andere kant soms ook haast tastbaar willen maken. “We willen de schrijftafel van Hitler zien maar dan zonder Führer”, zegt Sabrow om aan te tonen dat we het verleden willen overwinnen én herbeleven.

Authenticiteit

De zucht naar authenticiteit zorgt er voor dat de historicus concurrentie heeft gekregen. Ook ooggetuigen vertellen over de geschiedenis en in toenemende mate wagen onderzoeksjournalisten zich aan het duiden ervan.

Volgens Sabrow heeft de historicus die zich met de nieuwste geschiedenis bezig houdt iets toe te voegen: hij is waarnemer én vormgever van de geschiedenis. Het is zijn taak, aldus Sabrow, om de geschiedenis uit te leggen en te reflecteren. Juist omdat een historicus afstand kan nemen, is hij tot deze reflectie in staat.

Martin Sabrow is professor voor ‘neueste Geschichte und Zeitgeschichte’ aan de Humboldt Universität in Berlijn en directeur van het Zentrum für Zeithistorische Forschung in Potsdam.