Nieuwe Bondsdag: minder zetels, meer mannen

Als je de nieuwe Bondsdag een gezicht moet geven, kom je uit bij Stefan. Deze typische parlementariër is man, 47 jaar oud, heeft een Duitse achtergrond en is juridisch geschoold, concludeert de WDR. Het barst van de Stefans, Steffens en Stephans in de Bondsdag, leuk voor hen, maar zo blijft er minder ruimte over voor vrouwen, jongeren en mensen met een migratieachtergrond.

Door een hervorming van het Duitse kiesstelsel telt het Duitse parlement minder zetels. De afgelopen jaren groeide de Bondsdag behoorlijk uit zijn voegen. Tot de verkiezingen waren er 733 afgevaardigden. Dat kwam de effectiviteit en het funtioneren van het parlement niet ten goede. Vanaf 25 maart zijn er door de hervorming 630 zetels. Hoe zijn die verdeeld?

Minder vrouwen

Nog steeds is de Duitse Bondsdag geen afspiegeling van de Duitse samenleving. Het aandeel vrouwen in het parlement daalde zelfs, van 35 procent in 2021 naar 32,5 procent nu. Vooral de winst van de AfD is slecht voor de representatie van vrouwen in het parlement: van de 152 AfD-leden in de Bondsdag is slechts 11,8 procent vrouw. Vlak voor de verkiezingen zei CDU-leider en beoogd kanselier Friedrich Merz nog dat hij meer vrouwen in de CDU/CSU-fractie verwachtte, maar het aandeel vrouwen daalde juist naar 23,1 procent, ten opzichte van 23,4 procent in 2021.

Niet diverser

Terwijl 29,7 procent van de bevolking in Duitsland een migratieachtergrond heeft, gaat dit slechts op voor 73 Bondsdagleden. Dat is 11,6 procent en dat is slechts 0,3 procentpunt hoger dan in 2021. Het is voor het eerst sinds de jaren 90 dat dit aandeel stagneert, schrijft Die Zeit (betaalmuur). Bij vorige verkiezingen werden juist steeds grote stappen gezet, zo stond het aandeel van Bondsdagleden met een migratieachtergrond in 2013 nog op 5,9 procent.

Net als bij het aandeel van vrouwen in de Bondsdag zijn de verschillen tussen links en rechts ook hier groot: zo heeft onder de afgevaardigden van de Groenen 20 procent een migratieachtergrond, en is dit bij de AfD slechts 5,9 procent.

Maar ook tussen verschillende groepen met een migratieachtergrond zijn er grote variaties. Zo is het aandeel van Turkse Duitsers in de Bondsdag juist groter dan dat onder de stemgerechtigden. Dat is het gevolg van een jarenlange strijd voor meer politieke participatie onder Turkse Duitsers, zegt politicoloog Andreas Wüst.

Hoogopgeleiden zijn overgerepresenteerd in de Bondsdag. En vooral aan juristen is geen gebrek: 1 op de 5 parlementariërs is advocaat.

Ook op een ander gebied is de Bondsdag minder divers geworden. In 2021 werden Tessa Ganserer en Nyke Slawik (allebei van de Groenen) als eerste transvrouwen in de Bondsdag gekozen. Ganserer besloot vorig jaar zich niet meer verkiesbaar te stellen. De "mensenverachtende haat" waarmee ze als transvrouw werd geconfronteerd, kon ze niet meer aan, schreef ze vorig najaar in een verklaring. Slawik stelde zich wel weer verkiesbaar en is herkozen.  

De jongste, de oudste en de eenzaamste

Er zijn weinig jongeren te vinden in de nieuwe Bondsdag. Slechts 46 parlementariërs zijn onder de dertig. Hun aandeel stijgt daarmee naar 7,5 procent van de Bondsdagleden en hoewel dit nog geen goede representatie van het aandeel jonge kiezers is (13 procent), is het percentage jonge leden in de afgelopen jaren sterk gestegen. In 2017 was dit nog maar 1,9 procent, en in de vorige Bondsdag 6,5 procent.

Van de 46 jonge leden is de 23-jarige Luke Hoss de allerjongste. Deze student uit het conservatieve Passau in Beieren neemt namens de socialistische partij Die Linke plaats in de nieuwe Bondsdag. Vooralsnog zal dat parttime moeten, want hij moet zijn nieuwe baan combineren met het afronden van zijn studie rechten. Interessant detail: Hoss is van plan slechts 2.500 euro van zijn volledige Bondsdagvergoeding van 11.000 euro per maand zelf te houden. De rest wil hij doneren aan zijn partij en aan sociale instellingen.

En de oudste? Dat is de 84-jarige AfD’er Alexander Gauland. Lange tijd was dit een positie van meer dan symbolisch belang, want traditiegetrouw leidde het oudste lid de eerste vergadering van de nieuwe Bondsdag, tot er een voorzitter werd aangewezen. Toch neemt Gauland niet de zogenoemde rol van Alterspräsident in. In 2017 werd een wijziging doorgevoerd: niet langer het oudste, maar het langstzittende lid leidt de eerste vergadering. Een belangrijke reden voor die wijziging was om te voorkomen dat een AfD-politicus (lees: Gauland) de eerste vergadering zou leiden. In de nieuwe Bondsdag is de langstzittende afgevaardigde Gregor Gysi (77) van Die Linke en dus is het aan hem om de eerste vergadering op 25 maart te openen.

En dan is er nog een andere kandidaat die meteen in het oog springt als je de nieuwe zetelverdeling van de Bondsdag bekijkt: Stefan Seidler. Tussen alle grote fracties vertegenwoordigt hij in zijn eentje SSW, het Südschleswigscher Wählerverband. Deze partij uit Sleeswijk-Holstein komt op voor de belangen van de Friese en Deense minderheden in deze deelstaat en daarom geldt voor haar de kiesdrempel van 5 procent niet.

Comeback AfD’er Krah  

Opvallend is dat voor de AfD Maximilian Krah in de Bondsdag komt. De uiterst rechtse politicus werd vorig jaar nog door zijn eigen partij uit de AfD-fractie in het Europees Parlement gezet. Hij was persona non grata geworden, ook bij andere rechts-radicale partijen in het EP,  toen hij in een interview zei dat in de Tweede Wereldoorlog “niet alle SS’ers criminelen waren”.

Het was niet de eerste keer dat hij in opspraak kwam. Zo werd zijn assistent opgepakt op verdenking van spionage voor China en wordt Krah zelf verdacht geld uit Rusland en China te hebben ontvangen, onder meer voor deelname aan het Russische desinformatie-netwerk ‘Voice of Europe’. Krah won een directmandaat in zijn kiesdistrict in Chemnitz (Saksen). Binnen de AfD gingen stemmen op hem niet op te nemen in de AfD-Bondsdagfractie, maar de partij besloot hem toch toe te laten. Ook de omstreden Matthias Helferich, die de afgelopen 4 jaar als fractieloze afgevaardigde in de Bondsdsg zat, maakt nu onderdeel uit van de AfD-fractie. 

Voor Duitslandweb dook journalist Ardy Beld onlangs in de schimmige relaties van AfD-parlementariërs met het Kremlin.

Aan de slag

De nieuwe Bondsdag komt 25 maart voor het eerst bijeen. In een constitutionele vergadering wijzen de nieuwe parlementariërs een voorzitter aan. Dat is traditiegetrouw een lid van de grootste fractie, in dit geval de CDU/CSU. Van de 630 leden hoeven er overigens maar 230 te worden ingewerkt, de 400 anderen waren er in het vorige parlement ook al bij.