CDU/CSU en SPD presenteren regeerakkoord

Een strenger migratiebeleid, belastingverlagingen voor het bedrijfsleven en een nieuw ministerie voor Digitalisering en Staatsmodernisering - dat zijn belangrijke punten uit het regeerakkoord van CDU/CSU en SPD. Beoogd kanselier Friedrich Merz (CDU) en partijvoorzitters Lars Klingbeil (SPD), Saskia Esken (SPD) en Markus Söder (CSU) stelden het regeerakkoord 'Verantwoordelijkheid voor Duitsland' (pdf) vanmiddag samen voor in Berlijn. 

Alle vier benadrukten ze tijdens hun persconferentie dat het vertrouwen tussen de onderhandelaars tijdens de formatie is gegroeid - op veel punten lagen de CDU/CSU en de SPD aan het begin van de coalitiebesprekingen ver uit elkaar. Ook op persoonlijk vlak leek er sprake te zijn van wantrouwen en weerzin tussen de onderhandelaars. Maar de formatie stond door de veranderde geopolitieke situatie sinds de verkiezing van de Amerikaanse president Donald Trump al onder druk - door de importheffingen die Trump vorige week aankondigde, werd die druk nog veel groter.

De CDU/CSU en de SPD werden het vorige maand al eens over miljardeninvesteringen in defensie en infrastructuur. Maar onder meer belastingbeleid en migratie vormden nog struikelblokken, bleek uit eerder gelekte onderhandelingsstukken. Ook daarover zijn de partijen het nu eens geworden.

Zowel Merz als Klingbeil benadrukten vanmiddag dat ze zich bewust zijn van de verantwoordelijkheid die in deze tijden van "groeiende politieke spanningen" op hun schouders rust. "We willen het land samen vooruit helpen", aldus Merz. Hij noemde het regeerakkoord een "sterk en duidelijk signaal aan onze burgers en aan onze partners in Europa". Europa kan weer op Duitsland vertrouwen, zei de beoogd kanselier. Verder laat het akkoord volgens hem zien dat "het politieke midden in staat is de problemen in ons land op te lossen". Klingbeil sprak over het belang van sociale cohesie in de gepolariseerde Duitse samenleving. "Als het ons als onderhandelaars gelukt is, moet het de mensen in ons land ook lukken bruggen te bouwen." 

Strenger migratiebeleid en belastingverlagingen

Op het gebied van migratie hebben de partijen een "Rückführungsoffensive" afgesproken, een offensief om meer mensen het land uit te zetten, meldt Tagesschau. Daarnaast wordt "irreguliere migratie grotendeels beëindigd", aldus Merz, mede door het voortzetten van de controles aan de Duitse grenzen. Het aantal veilige landen waarnaar mensen kunnen worden teruggestuurd, wordt uitgebreid. Ook zullen er weer mensen worden teruggestuurd naar Syrië en Afghanistan, zei CSU-leider Söder vanmiddag. Gezinshereniging wordt twee jaar lang stopgezet voor mensen met een subsidiaire status - zij hebben geen officiële asielstatus maar kunnen niet terug naar hun land van herkomst. Maar, zo benadrukte Klingbeil, "Duitsland is en blijft een immigratieland" en "het grondrecht op asiel blijft onaantastbaar."  

De nieuwe regering wil de aangeslagen Duitse economie versterken met onder meer een verlaging van de elektriciteitsbelasting voor bedrijven, waar ook Duitse burgers van profiteren. Ook komen er meer afschrijvingsmogelijkheden voor ondernemingen en gaat de vennootschapsbelasting omlaag, al is dat pas vanaf 2028. Voor lagere en middeninkomens daalt de inkomstenbelasting - die maatregel gaat over twee jaar in.

Het Bürgergeld, de werkloosheidsuitkering die de SPD in 2023 heeft ingevoerd, wordt afgeschaft. Die was erop gericht mensen minder te controleren en meer te stimuleren om te werken. De CDU/CSU wil echter een werkloosheidsuitkering met strengere regels en meer sanctiemogelijkheden. Die komen er met de nu geplande Grundsicherung für Arbeitssuchende.   

Duitsland moet eindelijk moderniseren, zeiden de partijleiders vanmiddag. "We moeten niet alles tot in het kleinste detail willen regelen. De graafmachines moeten werken, de faxapparaten in ons land moeten worden weggedaan", zei Klingbeil. De partijen willen verder zorgen voor minder bureaucratie, ze willen de verkoop van elektrische auto's stimuleren en het Deutschlandticket behouden, een goedkoop abonnement dat geldig is in bijna al het regionale openbaar vervoer. Anders dan de CDU/CSU wilde, wordt de legalisering van cannabis niet teruggedraaid. De wet die vorig jaar werd ingevoerd, wordt komend najaar geëvalueerd, staat in het regeerakkoord.

Ministersposten

De CDU, de CSU en de SPD hebben ook de ministersposten verdeeld. Wie de ministers worden, willen ze bekend maken als hun partijen het regeerakkoord hebben goedgekeurd, zei Klingbeil vanmiddag.

De CDU krijgt het ministerie van Buitenlandse Zaken - dat is voor het eerst sinds 60 jaar. Verder levert Merz' partij de ministers van Economische Zaken en Energie, Gezondheid, Onderwijs, Gezinszaken en Verkeer. Ook de Kanzleramtsminister, die het beleid in Merz' kanselarij moet coördineren, zal van de CDU zijn. 

De CSU krijgt het ministerie van Binnenlandse Zaken, dat over het migratiebeleid gaat. Daarnaast leveren de Beierse christendemocraten de ministers van Onderzoek, Technologie en Ruimtevaart en van Landbouw. Bovendien krijgt de CSU een staatsminister op het ministerie van Buitenlandse Zaken. Dat is een staatssecretaris met extra bevoegdheden, bijvoorbeeld op diplomatiek terrein. 

De SPD gaat zeven ministers leveren: van Financiën, Defensie (naar verwachting blijft daar de huidige populaire minister Boris Pistorius in ambt), Werkgelegenheid en Sociale Zaken, Milieu en Klimaat, Justitie en Consumentenbescherming, Ontwikkelingssamenwerking, en Bouw.

Ledenstemming

De CDU/CSU werd bij de verkiezingen eind februari de grootste fractie en heeft zes weken onderhandeld met de SPD over het akkoord. Op de onderhandelingen stond grote druk door de internationale situatie maar ook doordat de CDU/CSU niet veel andere opties dan de SPD had. De rechts-radicale AfD werd weliswaar de tweede partij bij de verkiezingen, maar daarmee wil niemand regeren. De CDU/CSU sloot ook Die Linke uit als partner. 

Het regeerakkoord moet nog officieel worden goedgekeurd door de deelnemende partijen. De CSU legt het voor aan haar partijbestuur; de CDU laat haar Bundesausschuss erover beslissen, een partijorgaan waarin het bestuur en vertegenwoordigers van verschillende partijafdelingen en uit de deelstaten zitting hebben. De SPD laat haar bijna 360.000 leden over het coalitieverdrag stemmen. Dat duurt 10 tot 14 dagen. Als alle partijen akkoord zijn, kan Merz in de week van 5 mei door de Bondsdag tot kanselier worden gekozen.