Geval van euthanasie leidt tot nieuwe discussie
Nieuws

Angela Merkel, die zich luid en duidelijk tegen elke vorm van actieve euthanasie uitspreekt; de Bondsraad, de vertegenwoordiging van de Duitse deelstaten, die vandaag over het strafbaar maken van hulp bij zelfdoding discussieert; de regeringspartijen, die lijnrecht tegenover elkaar staan - de CDU eist snel handelen van de wetgever, de SPD is tegen een nieuwe strafwet: Roger Kusch, voormalig minister van Justitie in Hamburg, heeft met zijn hulp aan een 79-jarige vrouw die haar leven beëindigde, veel losgemaakt.

Kusch maakte video-opnamen van de manier waarop hij Bettina S. hielp bij haar zelfdoding. De 79-jarige vrouw was niet ongeneeslijk ziek, leed geen ondraaglijke pijn, maar was bang niet meer alleen in haar eigen huis te kunnen wonen. Ze wilde niet naar een verzorgingshuis. Ze had geen directe familie en benaderde Kusch zelf met het verzoek haar te helpen.

Na een aantal gesprekken gaf de oud-minister de vrouw drie bekers met een dodelijk medicijn, die ze zelf leegdronk. Kusch was daarbij niet aanwezig, om te voorkomen dat hij zou worden aangeklaagd wegens nalatigheid – hij zou de vrouw immers niet helpen in leven te blijven.

Wetten veranderen

Begin deze week gaf Kusch een persconferentie waarin hij over de dood van Bettina S. vertelde en gedeeltes van zijn video-opnames liet zien. Hij hoopt, zo zei hij, op een “maatschappelijke vooruitgang” die het mogelijk moet maken mensen te helpen als ze willen sterven. Ook Bettina S. zei in de video te hopen dat haar dood “onze trage politici, die er zo naast zitten, ertoe brengt de wetten te veranderen.”

Het omgekeerde lijkt echter het resultaat. De deelstaten Baden-Württemberg, Beieren, Hessen, Thüringen en Saarland (allemaal momenteel door christendemocraten geregeerd) willen nu een oud wetsvoorstel nieuw leven inblazen, dat georganiseerde hulp bij zelfdoding strafbaar moet maken. Vandaag praten ze daarover in de Bondsraad. Vooralsnog leidt hulp bij zelfdoding in Duitsland niet zonder meer tot vervolging.

Actieve euthanasie is in Duitsland in alle gevallen strafbaar. Een arts mag dus geen patiënten doden op hun eigen verzoek, bijvoorbeeld door een injectie toe te dienen. Maar het stopzetten van medicatie is soms wél toegestaan. De patiënt moet daartoe dan een verklaring hebben afgelegd én in een terminale fase van zijn ziekte verkeren.

De grens tussen actieve en passieve euthanasie is echter juridisch niet altijd even duidelijk. Zo kan het stopzetten van een behandeling in Duitsland in sommige gevallen ook worden gezien als een actieve vorm van euthanasie. Dat maakt het voor artsen vaak moeilijk een beslissing te nemen.

‘Sterbehilfe’ in plaats van ‘euthanasie’

In Duitsland ligt het onderwerp nog steeds zeer gevoelig. Zo wordt er niet gesproken van euthanasie – ‘goede dood’ in het Grieks -, omdat de nationaal-socialisten in het Derde Rijk dit begrip als eufemisme gebruikten voor de moord op onder meer geestelijk gehandicapten. De gangbare term nu is Sterbehilfe, hulp bij het sterven.

In discussies over euthanasie komt altijd weer het schrikbeeld aan de orde dat mensen de dood vinden door een beslissing van anderen. Veel Duitsers zijn bang dat als je eenmaal actieve euthanasie toestaat, zoals in Nederland onder bepaalde omstandigheden het geval is, het hek van de dam is en de discussie wordt opgerekt. Dan zouden bijvoorbeeld ook wilsonbekwamen onder de euthanasiewetgeving kunnen vallen.   

De Duitse belangenvereniging van artsen, de Bundesärztekammer, is voor een verbod van georganiseerde hulp bij zelfdoding. Volgens de voorzitter geeft Kusch met zijn hulp aan Bettina S. een signaal af dat zegt dat mensen in verzorgingshuizen een last voor de maatschappij zijn. Dat leidt volgens hem tot angst en onzekerheid bij patiënten die niet willen sterven.  

Weinig juridische mogelijkheden

De kans dat het tot een verbod op georganiseerde hulp bij zelfdoding komt, lijkt overigens klein. De helft van de Duitse deelstaten is tegen de wet. Daarmee is het nog maar de vraag of er een wetsvoorstel bij de Bondsdag, dat over de wet moet beslissen, kan worden ingediend. Bovendien biedt het Duitse strafrecht volgens juristen te weinig mogelijkheden om georganiseerde hulp bij zelfdoding strafbaar te maken.    

Kusch speelde overigens al eerder een rol in de Duitse discussie over euthanasie, toen hij in 2005 – destijds nog minister van Justitie in Hamburg – verklaarde in sommige gevallen ook voorstander te zijn van actieve euthanasie. Hij noemde dat destijds “een gebod van christelijke naastenliefde”.

De opschudding ontstond toen omdat de Zwitserse organisatie Dignitas die hulp bij zelfdoding biedt, een vestiging in Duitsland wilde openen. Veel van de mensen die Dignitas hielp, kwamen uit Duitsland en moesten naar Zwitserland reizen om te kunnen sterven. De wet die dat moest verbieden is er overigens nooit gekomen. De discussie verzandde uiteindelijk in verschillende parlementaire commissies.

                                                    Spiegel Online / Tagesschau.de / ZDF Heute.de

Afbeelding:

Handen: deltasly, www.flickr.com