Duitsland zoekt nieuwe regeling voor euthanasie
Bondsdag voert emotioneel debat over Sterbehilfe

De vraag waar het in het Duitse euthanasiedebat om draait is of artsen doodzieke patiënten mogen helpen met sterven. Passieve euthanasie - bijvoorbeeld het afbreken van een behandeling - is in Duitsland al langer toegestaan, maar een nieuw wetsvoorstel zou ook andere vormen van euthanasie mogelijk kunnen maken. Het debat wordt mede gevoerd omdat artsen en euthanasie-verenigingen in Duitsland in de praktijk al mensen helpen met sterven. De meningen over wat daarbij toelaatbaar is, verschillen.

Hulp bij zelfdoding door artsen is nu in Duitsland in principe niet strafbaar, maar in sommige deelstaten staat de Landesärztekammer, de artsenkoepel, het artsen niet toe. Aan deze onduidelijkheid wil een deel van de afgevaardigden in de Bondsdag een einde maken. Artsen in Duitsland mogen - anders dan in Nederland - niet zelf dodelijke middelen aan patiënten toedienen. Dat is wel strafbaar. Er zijn in het huidige debat in Duitsland ook mensen die deze vorm van euthanasie willen toestaan. Zij vinden dat artsen ook mensen moeten kunnen helpen met sterven die te zwak zijn om zelf een middel in te nemen.

Sterbehilfe

Tweederde van de Duitsers, 67 procent, is voor actieve euthanasie. Dat blijkt uit een peiling van het Institut für Demoskopie Allensbach uit oktober. In 2008 was het nog 58 procent. Overigens spreken Duitsers van Sterbehilfe, de term euthanasie (Grieks voor: goede dood) wordt niet gebruikt. Het woord wordt te veel geassocieerd met de moord op honderdduizenden gehandicapten en geesteszieken door de nazi’s. Euthanasie ligt door het nazi-verleden extra gevoelig in Duitsland. Dat bleek ook uit het emotionele debat dat de Bondsdag in november voerde.

Ruim vier uur lang debatteerden de Bondsdagleden over euthanasie. Het was een oriënterend debat, aan de hand van verschillende voorstellen voor nieuwe regelingen. Een nieuwe wet is pas voor het najaar van 2015 gepland. Bijna 50 afgevaardigden kwamen aan het woord, vaak vertelden zij persoonlijke verhalen.

Voor- en tegenstanders van euthanasie vind je in alle partijen. Zo is het voorstel dat hulp bij zelfdoding uitdrukkelijk wel wil toestaan afkomstig van de SPD’ers Karl Lauterbach en Carola Reimann én de vooraanstaande CDU’er Peter Hintze. Minister van Gezondheid Hermann Gröhe (CDU), is tegen aktive Sterbehilfe en wil de bestaande euthanasie-regeling juist aanscherpen. Dan wordt ook hulp bij zelfdoding strafbaar. De meerderheid van de CDU/CSU-fractie steunt hem hierin.

SPD’ers Kerstin Griese en Eva Högl zijn tegen georganiseerde euthanasie. Zij willen niet dat verenigingen of artsen mensen regelmatig helpen met sterven. In individuele gevallen moet euthanasie door artsen echter, net als nu, niet strafbaar zijn, luidt hun voorstel.

Nederland en België als negatief voorbeeld

Vrijwel alle Bondsdagleden willen een uitbreiding van de palliatieve zorg. Ook is het merendeel afgevaardigden tegen euthanasie-verenigingen als Sterbehilfe Deutschland en het Zwitserse Dignitas, waar ook Duitsers hulp zoeken. Die zijn omstreden, maar nu niet verboden. Volgens schattingen in de Duitse media helpen deze verenigingen in Duitsland zo’n 200 mensen per jaar met sterven. Een aantal politici van Die Grünen wil juist dat deze verenigingen hun werk kunnen blijven doen. Anders gaan mensen naar het buitenland voor euthanasie, zeggen zij. Tegenstanders van deze verenigingen zijn onder meer bang voor commercialisering van euthanasie. “Er mag geen markt voor het levenseinde ontstaan”, klonk het in het Bondsdagdebat.

Nederland en België gelden in deze debatten, ook in de media, vaak als negatief voorbeeld. Als je actieve euthanasie regelt, is het einde zoek, is het idee, en kan de druk op zieke, zwakke en oudere mensen toenemen om een eind aan hun leven te maken. “Wie hier de deur ook maar een kiertje opent, kan ‘m niet meer sluiten”, aldus CDU’er Michael Brand, één van de initiatiefnemers van het debat. Dat zie je in Nederland en België, waar “inmiddels zelfs euthanasie voor kinderen” mogelijk is, aldus Brand: “Ook bij euthanasie creeërt het aanbod de vraag.” In België werd dit jaar de leeftijdsgrens voor euthanasie geschrapt. In Nederland is euthanasie mogelijk vanaf 12 jaar. In beide landen is bij minderjarigen toestemming nodig van de ouders.

De Bundesärztekammer, de overkoepelende Duitse artsenorganisatie, is het eens met minister Gröhe en wil geen wettelijke regeling die hulp bij zelfdoding toestaat. “Wij willen niet de professionals voor de dood zijn”, aldus de voorzitter van de Bundesärztekammer op Spiegel Online.

De Bondsdag wil nog minstens drie van deze debatten voeren voor er over een nieuwe wet beslist moet worden. In februari moeten de ideeën voor nieuwe euthanasie-regelingen zijn uitgewerkt in wetsvoorstellen. Dan vindt een nieuw Bondsdagdebat plaats.