Euthanasie verdeelt Bondsdag

De vraag in het euthanasiedebat is of artsen doodzieke patiënten mogen helpen met sterven. Hulp bij zelfdoding door artsen is nu in principe niet strafbaar, maar in sommige deelstaten staat de Landesärztekammer, de artsenkoepel, het niet toe. Aan deze onduidelijkheid moet een nieuwe euthanasiewet een einde maken.

Anders dan in Nederland mogen artsen in Duitsland niet zelf dodelijke middelen aan patiënten toedienen. Dat blijft strafbaar. Passieve euthanasie - zoals het stopzetten van een behandeling - is in Duitsland wel al langer toegestaan.

Verbod

Sinds deze week liggen er vier voorstellen voor een nieuwe euthanasiewet op tafel. Daar moeten de parlementariërs op 2 juli over in debat. De emoties kunnen, net als in het Bondsdagdebat van november, hoog oplopen: de voorstellen liggen ver uit elkaar. De strengste regeling, van CDU'ers Sensburg en Dörflinger, verbiedt elke vorm van euthanasie. Sterbehilfe zoals het in Duitsland wordt genoemd, druist volgens hen in tegen de menselijke waardigheid. Het is niet aan mensen om over het leven te beschikken. Bovendien, zeggen zij, zet je "letterlijk de gifkast open" als artsen of familieleden patiënten mogen helpen met sterven.

Het tweede voorstel heeft de steun van de CDU-ministers Gröhe van Gezondheid en De Maizière van Binnenlandse Zaken. Het is ingediend door Bondsdagleden van alle fracties. Zij willen niet elke vorm van euthanasie strafbaar stellen, maar georganiseerde en commerciële vormen, zoals door euthanasieverenigingen, verbieden. Euthanasie mag geen "service van de gezondheidszorg" worden, vinden zij. In dit voorstel is geen aparte regeling voor artsen opgenomen. Daarmee blijft hun positie onduidelijk, het is in twijfelgevallen aan de rechter om een oordeel te vellen.

Zelfbeschikkingsrecht

Een voorstel van CDU'er Hintze en SPD'ers Lauterbach, Lischka en Reimann staat het artsen onder strenge voorwaarden wel toe hulp bij zelfdoding te bieden aan patiënten die uitzichtsloos lijden. Daarmee komen de verbodsvoorschriften van de verschillende Landesärztekammer te vervallen en komt ook aan de onduidelijke positie van artsen een eind. Een ander argument van de voorstanders van deze regeling is dat die het zelfbeschikkingsrecht van ongeneeslijk zieke patiënten versterkt. Niet een verandering in het strafrecht maar een nieuwe paragraaf in het burgerlijk wetboek moet de hulp bij zelfdoding voor artsen mogelijk maken.

De meest liberale regeling komt van de parlementariërs Künast (Die Grünen) en Sitte (Die Linke). Zij staan niet alleen euthanasie door artsen toe maar ook door euthanasie-verenigingen, zolang die niet commercieel zijn. Het voorstel verplicht euthanasie-verenigingen en artsen adviesgesprekken met de patiënten te voeren en alle gevallen goed te documenteren. Künast vindt dat iedereen het recht moet hebben over zijn eigen dood te beslissen zonder tussenkomst van de staat.

Artsen verdeeld

De overgrote meerderheid van de Duitsers, 81 procent, vindt dan artsen terminaal zieke patiënten hulp bij zelfdoding mogen bieden, 68 procent vindt dat een arts het dodelijke middel ook zelf mag toedienen als de patiënt het niet meer kan. Dat blijkt uit een peiling van de ZDF en de Tagesspiegel van november vorig jaar.

De artsen zelf zijn verdeeld over euthanasie. De Bundesärztekammer is tegen het bieden van hulp bij zelfdoding door artsen en zegt dat dit ook geldt voor een meerderheid van de artsen. Maar in mei eisten 180 artsen in een brandbrief dat de artsenkoepel zich openstelt voor het euthanasiedebat. Zij vinden Sterbehilfe ethisch verantwoord en humaan en benadrukken dat de artsenkoepel niet namens de hele beroepsgroep spreekt. 

Euthanasie ligt door het nazi-verleden in Duitsland erg gevoelig. Het woord euthanasie (Grieks voor: goede dood) wordt er niet gebruikt. Dat wordt te veel geassocieerd met de moord op honderdduizenden gehandicapten en geesteszieken door de nazi’s. 

Nederland en België gelden in Duitsland vaak als negatief voorbeeld. Daar is “inmiddels zelfs euthanasie voor kinderen” mogelijk, zei CDU’er Michael Brand in het Bondsdagdebat in november. “Ook bij euthanasie creeërt het aanbod de vraag.” Als je actieve euthanasie regelt, is het einde zoek, is het idee, en kan de druk op zieke, zwakke en oudere mensen toenemen om een eind aan hun leven te maken. In België werd dit jaar de leeftijdsgrens voor euthanasie geschrapt. In Nederland is euthanasie mogelijk vanaf 12 jaar. Tot 16 jaar is wel toestemming nodig van de ouders.