Columns

(23 juni 2003) Enkele jaren geleden zorgde de PvdA-politicus Thijs Wöltgens voor enige opschudding nadat hij ogenschijnlijk had gepleit voor aansluiting van Nederland bij Duitsland. Nederland, aldus de interpretatie van Wöltgens' uitspraak, zou op velerlei gebied zo zeer met Duitsland verbonden zijn dat het zich net zo goed tot zeventiende deelstaat van Duitsland zou kunnen uitroepen. Het kan echter geen kwaad wanneer Nederland zich af en toe wat meer van zijn grootte en gewicht bewust is en beseft dat veel van zijn belangen beter in de hoofdstad Düsseldorf van de deelstaat Noordrijn-Westfalen (NRW) zijn te behartigen dan in Berlijn.

(16 juni 2003) Berlijn, zondagochtend half tien. Een groep van ruim honderd personen heeft zich verzameld bij deBrandenburger Tor, de plek die symbool staat voor zoveel ingrijpende gebeurtenissen uit het Duitse verleden. Hier marcheerden de nazi's na de machtsovername van Hitler in 1933; hier vochten Sovjetsoldaten hun laatste, verbeten straatgevechten tegen diezelfde nazi's in 1945; hier kan men zich sinds de val van de Muur in 1989 weer ongehinderd van Tiergarten naar Unter den Linden begeven. Deze symboliek lijkt de groep echter te ontgaan. Maar het zijn dan ook geen toeristen, voor wie deze plek het hoogtepunt vormt van een bezoek aan de Duitse hoofdstad. Het zijn vrijwel allemaal Duitsers. Oude Duitsers, die deze plek ongetwijfeld reeds hebben bezocht en op deze ochtend meer oog hebben voor oude bekenden, dan voor de Koningin van de Oorlog, die vanaf de Brandenburger Tor op hen neerkijkt.

(4 juni 2003) Sinds afgelopen weekend weten wij waar Jezus is. Of in ieder geval was. Jezus bevond zich aan de andere kant van de Potsdamer Platz Arkaden. Wij waren daar met ons jaarlijks terugkerende Hemelvaartbezoek aan het shoppen, toen een zwerver ons dat meedeelde. Het was ons al opgevallen dat het erg druk was in het centrum van de stad. Het was Kirchentag in Berlijn. En niet zomaar Kirchentag, maar de eerste oecumenische: katholieken en protestanten die samen hun geloof vierden, gedachten uitwisselden, zongen, baden, samen waren. Kirche von unten wordt dat genoemd.

(26 mei 2003) Rode cijfers, twee topmanagers ontslagen, een hoogste baas die roept dat er absoluut geen sprake is van een crisis. Het gaat niet goed met de Deutsche Bahn. En dat is een slecht teken voor Duitsland. Denk maar aan wat er in Nederland is gebeurd na de totale ineenstorting van de NS. Nadat de media wekenlang overliepen van het 'rondje om de kerk', kwam opeens de halve Messias Pim Fortuyn om de hoek kijken. Om vervolgens op wonderbaarlijke wijze het CDA terug in het zadel te helpen. Als dat geen rondje om de kerk was.

(1 mei 2003) Voor de Rijksdag ligt een mooi groen grasveld. Daar kun je op zitten en naar de mensen kijken die in de rij staan om de glazen koepel op te mogen. Of je kunt er liggen en fantaseren wie er in de helikopter zit die naar het nabijgelegen Bundeskanzleramt vliegt. Want voor bijzonder hooggeplaatste buitenlandse bezoekers is het te gevaarlijk om in een auto door Berlijn te rijden. Meestal gaat het natuurlijk gewoon om politiehelikopters, die iets belangrijks in de lucht doen. Daar kun je dan ook lekker over filosoferen. Maar wat je er niet meer mag sinds deze week is voetballen.

(14 april 2003) Berlijn is een autostad. Ruime asfaltwegen lopen door Oost en West, een heuse Autobahn verbindt de meeste stadsdelen met de wijde wereld en zelfs in populaire woonwijken is een parkeerplaatsje altijd wel te vinden. Berlijn is nog één van de steden, waar je met openbaar vervoer of fiets meestal niet sneller bent dan met de auto. De stad beschikt over ruimte, en die wordt naast 'park' vooral in 'straat' omgezet. Het begrip Fußgängerzone leidt een moeizaam bestaan.

9 april 2003) Laten we nou eerlijk zijn: Duitse pennenlikkers hebben net zo'n verhouding tot inrichting en design als het met bloemetjes beschilderde porseleinen varken tot de veeteelt.

Er wordt veel gediscussieerd hier in Duitsland over de oorlog in Irak en ik zit er middenin. Het begon met gesprekken met mijn Nederlandse huisgenote Katja. Die strandden in de conclusie dat we te weinig weten (maar wij voeren de zaak dan ook meteen helemaal terug naar de Vietnamoorlog en raken dan de weg kwijt). Dus kochten we Zeit, Spiegel en Süddeutsche, luisterden radio en keken tv. Maar een helder standpunt heb ik nog steeds niet, geloof ik.

(25 maart 2003) Het Duitse kantoor kent structureel twee type medewerkers (m/v): de ene is een 'man' van de tijd en de andere neemt het niet zo nauw met de klok. Het punctuele type begint 's morgens om acht uur. Hij is als eerste op kantoor en ook de eerste die dit weer verlaat. Hij is altijd uitgeslapen en zijn overhemd is gestijfd. Hij heeft ontbeten en 's ochtends in bed al de krant gelezen. Hij tikt op het toetsenbord en telefoneert naar hartelust. Hij gaat stipt op tijd met lunchpauze en is voor het eind van de pauze weer terug. Hij verricht zijn werk correct en naar eer en geweten, weliswaar enigszins fantasieloos. Hij verdient goed. Op zijn bureau, naast het beeldscherm, vlak boven de muis hangt een A4tje met de tekst: "Leef oprecht, leef niet slecht, eet kip". De man van de tijd heeft een gezin of is verkrampt.

(5 maart 2003) Ik zit hier in een bruisende wereldstad en heb niets te melden. Ik heb griep. Ik slaap, eet beschuit, drink thee en kijk tv. Gisterenavond dacht ik dat het weer beter ging, maar toen ik opeens al zappend bij oude sketches van Rudi Carell bleef hangen en moest lachen, wist ik dat ik toch nog niet geheel de oude was.