Merlijn Schoonenboom

Daar was het dan: de Nederlandse regering bood op 19 december excuses aan voor het slavernijverleden. Lang heeft het geduurd, en nog steeds blijkt er onenigheid over te zijn. In vergelijking daarmee doen ze dat in Duitsland, de Exportweltmeister in het schuldbewust herdenken, een stuk beter - toch?

Hij komt, hij komt! We staan er weer, we zingen het lied, en daar vaart de stoomboot de Spree op. De Pieten springen, Sinterklaas zwaait en in de voortuin van de Nederlandse ambassade hebben zich een paar honderd ouders met kinderen verzameld. Het is de eerste keer sinds de pandemie en we spelen in het midden van de Duitse hoofdstad weer ongegeneerd Nederlander. Of toch niet helemaal?

Nu ze verhuisd zijn valt het me pas goed op: het Nederlands-Spaanse liefdespaar zegt nog steeds ‘Schatz’, ‘Bitte’ of ‘Ich vermisse dich’ tegen elkaar, en schreeuwt, als ik er niet bij ben, vast ook wel eens ‘Arschloch’. Zoals zovele internationale paren hebben ze elkaar in Berlijn leren kennen, en in plaats van Engels is Duits de taal van hun liefde geworden - ook al zijn ze nu alweer jaren weg uit Duitsland.

Het is gebeurd, zomaar ineens: ik moest lachen, gewoon echt lachen om een Duitse serie, die ook nog eens bedoeld was om mij aan het lachen te maken. En ja, dat is nogal wat, want als er één ding is waar ik in Duitsland maar niet aan heb kunnen wennen, is het wel de Duitse humor.

Eigenlijk is het niets bijzonders, het is een Schlager zoals er tientallen bestaan: het gaat over een vrouw die Layla heet en 'jünger, schöner, geiler' zou zijn. Gezongen wordt het door twee olijk grijnzende, ongevaarlijk ogende jongemannen. Maar nu het lied op een aantal Duitse volksfeesten niet meer gedraaid mag worden, is het zomaar ineens politiek geworden.

'De punkers komen!' schreeuwt het van de website van de Bild-Zeitung en binnen de kortste tijd hebben andere conservatieve media het overgenomen. Het eiland Sylt, het bekende toevluchtsoord voor de rijke West-Duitser, zou in het pinksterweekend worden overspoeld door punkers als gevolg van het 9-euro-ticket, die nieuwe tijdelijke maandkaart voor het Duitse openbaar vervoer.

"Ten aanval!" Mijn zoontje komt schreeuwend van enthousiasme op me afgerend. Hij heeft zijn waterpistool, een flink ding uit een Nederlandse winkelketen, in de aanslag om mij eens goed nat te spuiten. Ik lach met hem mee, maar moet opeens ook wel aan de strenge Duitse progressieven denken. Wat zouden zij hier van vinden - juist nu?

Twee dagen na Poetins inval in Oekraïne doe ik mijn slaapkamerraam open, en zie de invloed van het conflict letterlijk voor mijn deur. Op het grasveld schuin tegenover mijn huis bevindt zich een Sovjet-monument voor het Rode Leger. Er is een stuk stof in Oekraïense kleuren aan gehangen.

Kledingpakketten en vluchtelingenopvang: direct na de Russische inval kwam in onze Duitse kennissenkring humanitaire hulp aan Oekraïne op gang, met haast geroutineerde vanzelfsprekendheid. Maar toen kondigde bondskanselier Scholz wapenleveranties en investeringen van 100 miljard in de Bundeswehr aan - en werd alles ineens anders.

Begin januari stond Max van den B. met een brandende fakkel bij de woning van minister Sigrid Kaag. De analyses over deze voor Nederland nogal ongewone actie zijn sindsdien losgebarsten, maar een vergelijking met Duitsland is nog niet gemaakt. En dat terwijl de fakkel daar al langer tot het instrumentarium van de corona-demonstranten behoort.