Der Sint

Ieder jaar weet ik: dit is mijn moment, hier móet ik pedagogisch scoren in de interculturele opvoeding. Via de Sinterklaas-viering probeer ik al jaren de Nederlandse inbreng in de Duitse schoonfamilie te bevechten. Het is elke keer weer een logistieke krachtproef: chocoladeletters worden via bezoekende Nederlanders geleverd, Duitse buren laat ik op de deur bonzen, liedjes moeten ingestudeerd worden.

Verwarrend bleek het alleen wel direct; want hoe Nederlands was het nu eigenlijk echt? Dan had ik het net voor elkaar gekregen dat mijn kinderen ‘Daar wordt aan de deur geklopt’ uit het hoofd kenden, dan vroeg er een vriendje: ‘Maar dat is toch hetzelfde liedje als ‘O Mein Lieber Augustin’? Ook de Sinterklaas-figuur zelf bleek een Duitse oervorm te hebben, dus deed ik er jarenlang alles aan om mijn kinderen ervan te overtuigen dat de Duitse Sint Nikolaus ‘een stuk minder belangrijk is’.

Het lukte. Omdat Nikolaus alleen maar een mandarijntje in de schoen legde, vonden mijn kinderen hem eigenlijk nooit interessant. Spannender werd het bij zijn nogal angstaanjagende knecht, die in sommige Duitse streken ‘Knecht Ruprecht’ wordt genoemd, in andere Krampus. Net als de Piet uit mijn jeugd straft hij stoute kinderen, maar anders dan de Nederlandse Piet is hij nooit zwart geweest - en daarmee kwam natuurlijk dat thema op tafel waarvan ik dacht dat het me de grootste moeite zou kosten om het uit te leggen.

Als de boot dichterbij komt, zie ik dat de Pieten roetvegen en regenboogkleuren hebben. Al in 2014, vanaf de eerste, nog niet zo luide kritiek op de Zwarte Piet-figuur, koos Berlijn direct voor regenboog-Pieten. Mijn dochter was twee, zij vond hun verklaring ‘dat ze door de regenboog waren gevaren’ eigenlijk best geloofwaardig. Een Zwarte Piet heeft ze nooit gezien. Ze heeft me één keer gevraagd waarom sommige liedjes over ‘Zwarte Piet’ gaan, maar nu het verhaal over het 'roet' ook bij de Berlijnse Sint-organisatie meedoet, is dat geen probleem meer.

Tussen de ouders kom ik een Nederlandse collega tegen die vroeger in New York woonde. Zwarte Piet? Nee, voor zijn kinderen is het ook nooit een thema geweest. In New York kennen de Nederlandse clubs hem al sinds 2012 niet meer, zegt hij. Ik vrees dat dit toch het grote voordeel is van Nederlanders in het buitenland. Je kan je op gezette tijden nostalgisch uitleven met je hagelslag, je klompsloffen of je chocoladeletter, maar je kan de cultuurstrijd verder laten voor wat hij is. Zeker de Nederlandse kinderen in Duitsland ontdekken dat de traditie vele invloeden in zich draagt - en dus altijd ook weer verder kan veranderen.

Mijn zevende intocht begint. De Hollandse traditie is in het gezin gevestigd, de strijd met de advents- en Weihnacht-overvloed van de schoonouders heb ik niet verloren. Alleen het thuisland blijkt steeds weer voor nieuwe problemen te zorgen. De grappig bedoelde politieke verwijzingen van het Sinterklaasjournaal laten mijn kinderen nog langs zich heen gaan, maar anders wordt het als ze er Sinterklaas in een vliegtuig zien vliegen. Ze hebben op de Duitse school net over de milieuverontreiniging van vliegen geleerd, dus: ‘papa, waarom doet de Sint dat dan?’

Op de kade blijkt de inzinger van de Nederlandse vereniging de tekst van ‘Zie ginds komt de stoomboot’ niet te kennen. Mijn zoon, zes jaar, kijkt me geschokt aan. Ik voel me moe worden, Sint-moe, maar de expat-ouders om me heen zetten met volle borst het lied voort. Ze weten wat er op het spel staat; we maken onze buitenlandse kinderen tot Nederlander, hier en nu. Ik doe mee, nog even dan, een paar jaartjes nog.