Op bezoek bij Erich Kästner
Micromuseum voor groot schrijver

Erich Kästner: bij veel Duitsers zal deze naam een glimlach op het gezicht teweeg brengen. Zijn boeken, en dan met name zijn kinderboeken, zijn wereldberoemd en zijn eerste boek, ‘Emil und die Detektive’ is in meer dan 24 talen vertaald. Ook in Nederland staat dit boek op sommige scholen als verplichte literatuur op de leeslijst voor Duits. En terecht, want de boeken van Kästner zijn heel bijzonder.

Het leven van Erich Kästner

Erich Kästner werd op 23 februari 1899 geboren in Dresden, waar hij ook opgroeide. Zijn ouders, Emil en Ida Kästner, waren geen rijke mensen. De familie moest het dan ook doen met een kleine woning aan de Königsbrücker Straße. Erich schaamde zich hiervoor een beetje, hij vluchtte dikwijls naar het huis van zijn oom Franz Augustin, die een aanzienlijke villa aan de Albertplatz bezat. Hier was Erich meestal in de tuin te vinden, zittend op een muurtje en uitkijkend over de grote bedrijvigheid op de Albertplatz. Vandaag de dag zit er nog steeds een kleine Erich Kästner op dezelfde muur, alleen is het huidige exemplaar van brons en bedoeld als monument voor Erich Kästner.

Erich zat in Dresden op school en volgde daar ook de opleiding tot leraar. Deze heeft hij echter nooit afgemaakt, omdat hij niet kon omgaan met de strenge discipline die van hem vereist werd: het paste niet bij zijn zachtaardige karakter om streng of zelfs straffend tegen leerlingen op te treden. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vocht hij als militair, maar door de barre omstandigheden kreeg hij problemen met zijn hart en werd hij met verlof gestuurd.

Hierna trok Kästner naar Leipzig, waar hij geschiedenis, filosofie, Duits en theaterwetenschappen studeerde. Hier begon hij te schrijven en dit bleef hij doen, zowel in tijdschriften als in kranten, zowel tijdens zijn tijd in Leipzig als ook tijdens zijn tijd in Berlijn, waarheen hij in 1927 verhuisde. Hier schreef hij zijn eerste kinderboeken, waaronder ‘Emil und die Detektive’ en ‘Pünktchen und Anton’.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog stond Kästner op de zwarte lijst van de nazi’s, zijn boeken mochten in Duitsland niet meer uitgegeven worden en werden verbrand. Hij zelf vluchtte echter niet, zoals vele collega’s, maar bleef in Berlijn. Zijn boeken vluchtten wel, zoals hij later zei, die werden namelijk voortaan in Zwitserland uitgegeven.

Na de Tweede Wereldoorlog trok Kästner naar München. Hij had het daar niet gemakkelijk, in de naoorlogse literatuur kon hij zijn plekje maar moeilijk vinden en hij werd vooral bekend als kinderboekenauteur. Kästner ging steeds minder publiceren, dit hing ook samen met zijn toenemende alcoholisme. Toch was hij ook na de oorlog een succesvol man, zijn kinderboeken werden namelijk erg graag gelezen. In 1976 stierf hij in München, waar hij op de Bogenhausener Friedhof begraven is.

Beroemde boeken

Het beroemdste boek van Erich Käster is ‘Emil und die Detektive’. Hierin gaat de twaalfjarige Emil Tischbein op zoek naar de dief die zijn portemonnee gestolen heeft. Het wordt een lange achtervolging, waarbij zijn vriendjes en vriendinnetjes hem te hulp schieten. Uiteindelijk pakken ze de dief en krijgen ze ook een beloning: de dief was namelijk een bankovervaller die al lang door de politie gezocht werd.

Ook ‘Das fliegende Klassenzimmer’ is een erg bekend boek van Kästner. Hierin speelt hij zelf ook een rol. Het boek begint ermee dat hij, Kästner, besluit een verhaal te gaan schrijven. Het verhaal wat dan volgt gaat over een stel leerlingen op een internaat. Hier maken ze de gekste dingen mee en rechtvaardigheidsgevoel, trouw en vriendschap spelen een grote rol in hun belevenissen.

‘Das doppelte Lottchen’ is eveneens een erg bekend boek van Erich Kästner. Het gaat over twee meisjes die elkaar op een zomerkamp van een internaat leren kennen. Ze komen erachter dat ze een tweeling zijn en besluiten van rol te wisselen: Luise, die altijd bij haar vader gewoond heeft, gaat naar haar moeder, en Lotte gaat naar haar vader. Beiden zullen ze zich voordoen als de ander, om de ouders niets van de ruil te laten merken. Dit boek wordt nog steeds erg graag gelezen en is ook de basis voor de Amerikaanse film 'The Parent Trap'.

‘s Werelds eerste micro museum

Het Erich Kästner Museum is in meer dan één opzicht bijzonder. Het is bijvoorbeeld ’s werelds eerste micromuseum: een museum dat slechts uit één kamer bestaat.

Het hele concept van het Erich Kästner Museum is erg leuk, je wordt er als bezoeker door gestimuleerd actief bezig te zijn. In de enige kamer die het museum heeft, staat een aantal kasten. Deze hebben lades, die qua kleur en grootte van elkaar verschillen.

In het midden staat een grote vitrine, met daarin onder andere een hoed en de schrijfmachine van Erich Kästner. Aan de andere kant van de vitrine zijn een computer en een tv met videospeler geïnstalleerd. Deze dienen respectievelijk om dingen op te zoeken en om video’s, gevonden in één van de lades, af te spelen.

De lades van de kasten zijn niet zo onoverzichtelijk als ze op het eerste gezicht lijken. De lades hebben namelijk elk een eigen kleur, waaraan een specifiek thema is gekoppeld. In de lades bevinden zich artikelen van en over Erich Kästner, maar ook boeken, video’s, foto’s en brieven.

Als je alles wilt bekijken en lezen ben je zo een uur of drie, vier kwijt. Al die verschillende visies op het leven van Erich Kästner maken dat je voor jezelf een heel kleurrijk beeld kunt vormen over wie deze schrijver nou was en vooral hóe hij was. Het museum is met zoveel genegenheid gemaakt dat je als bezoeker een mooi beeld krijgt van Erich Kästner en van de liefdevolle manier waarop mensen over hem dachten en nog steeds denken.

Emsi Hansen zit in de redactie van de Scholierenpagina van het Duitslandweb. Ze zit in 5 VWO van het Willem Lodewijk Gymnasium in Groningen.