Duits voorzitterschap EU
Crisis en economisch herstel met Merkel 2005-2013

De verwachtingen van het Duitse voorzitterschap waren hooggespannen. De Europese integratie was tot stilstand gekomen nadat de Europese grondwet door de Nederlandse en Franse burgers in 2005 in referenda was weggestemd. De grondwet moest de besluitvorming in de Europese Unie vereenvoudigen na de toetreding van een groot aantal nieuwe lidstaten uit vooral Oost-Europa.

Het optreden van kanselier Merkel verschilde sterk van haar voorganger. Schröder stond bekend als de ‘basta’-kanselier, een man van grote gebaren die de media niet schuwde. Kanselier Merkel was bescheidener en probeerde zich met het leveren van degelijk vakwerk te onderscheiden. Merkel nam liever kleine stappen en stelde zich vaak afwachtend en bemiddelend op.

Tijdens het Duits voorzitterschap overtuigde Merkel haar Europese collega’s ervan dat een nieuw Europees verdrag na het mislukken van de grondwet noodzakelijk was . Het leidde in december van dat jaar tot het verdrag van Lissabon, waarin een aantal belangrijke hervormingen van de EU werd vastgelegd. Een tweede speerpunt van het Duits voorzitterschap was het Europese klimaat- en energiebeleid. Merkel maakte zich sterk voor duurzame energie. Onder Duitse leiding legde de EU zichzelf nieuwe, ambitieuze klimaatdoelstellingen op.

Merkels pragmatisme en haar vermogen om de Europese regeringsleiders bij elkaar te brengen, deden haar populariteit groeien. Merkel gold als de vrouw die Europa weer vooruit hielp. In de jaren daarna, tijdens de financiële crisis, kantelde het beeld van Merkel, vooral in de zuidelijke eurolanden. Als motor achter het strenge Europese bezuinigingsbeleid dat de noodlijdende eurolanden kregen opgelegd om in aanmerking te komen voor financiële steun, werd ze het mikpunt van spot en woede. Afbeeldingen van Merkel met Hitlersnor doken regelmatig op in Zuid-Europese media en bij demonstraties, tot groot ongenoegen van de Duitsers.