RAF
De RAF en de omgang met terrorisme

De terreurdreiging sinds 2001 heeft geleid tot een roep om meer veiligheidsmaatregelen. Strengere veiligheidsmaatregelen wekken doorgaans weerstand van degenen die vrezen voor aantasting van de rechtsstaat. Terwijl voorstanders van een hardere aanpak vooral oog hebben voor de bedreiging van de rechtsstaat vanuit terroristische hoek, vrezen tegenstanders dat stringente veiligheidsmaatregelen leiden tot inperking van de burgerrechten. En dan dreigt volgens hen langzame uitholling van de rechtsstaat – precies datgene waar terroristen op uit zijn. Het is het eeuwige dilemma van de open samenleving: het vinden van de juiste balans tussen ingrepen die haar beschermen en ingrepen die zover gaan dat zij zich juist als een boemerang tegen haar keren.

In de jaren zeventig werd de Bondsrepubliek geconfronteerd met een vergelijkbaar dilemma. Aan de ene kant stonden de extreem-linkse terroristen van de Rote Armee Fraktion (RAF), die uit waren op omverwerping van de naoorlogse Duitse democratie. Aan de andere kant stond de staat, die bij zijn bestrijding van de RAF naar middelen greep die volgens velen erger waren dan de kwaal. De staat zou zijn boekje te buiten gaan door gearresteerde RAF-leden in hun cel af te luisteren en het contact met hun advocaten te verbieden. De rechtsstaat zou onder druk staan.

Deze parallel tussen heden en verleden nodigt uit tot het bestuderen van de RAF. Niet om rechtstreekse conclusies te trekken, wel om het zicht op de huidige omstandigheden te verdiepen. Hoewel veel verschillen zijn aan te wijzen tussen toen en nu, bestaat er ook een overeenkomst: het hierboven aangeduide probleem van de dubbele dreiging die terrorisme vormt voor een open samenleving.

In dit dossier blikken we terug op die periode, in artikelen over de achtergrond van de RAF-terreur, de belangrijkste leden van de RAF en de reactie op het terrorisme vanuit de overheid.  Een apart hoofdstuk is gewijd aan de RAF in Nederland. Ten slotte kijkt het dossier, vanuit de achtergrond van de RAF en de maatregelen die destijds zijn genomen, naar de huidige tijd. De maatregelen van de overheid en de genoemde impact op de samenleving kunnen wellicht aanleiding geven om de RAF-terreur te vergelijken met de terreur van moslimextremisten. Een aantal wetenschappers en beleidsmakers zullen in dit dossier hierop hun persoonlijke visie geven.