Rijden door een wirwar van regels
Tussentijdse balans van de Duitse milieuvignetten

Niet dat hij in principe iets tegen die vignetten heeft, maar het gaat Lars Gutheil om de manier waarop ze zijn ingevoerd. De medewerker van de Duits-Nederlandse Kamer van Koophandel (DNHK) hekelt nog altijd de “slechte organisatie en haastige omzetting” van de regeling.

Al voor de invoering van de milieuzones in Berlijn, Keulen en Hannover begin dit jaar waarschuwde de DNHK voor chaos en negatieve gevolgen voor ondernemers. Volgens Gutheil hebben de afgelopen maanden aangetoond dat er inderdaad twee dingen mis zijn met de milieuvignetten, die inmiddels in veertien Duitse steden verplicht zijn.

Dupe

Ten eerste worden vooral kleine ondernemers de dupe van het weren van oude, milieuvervuilende auto’s uit de binnensteden. Zij zijn vaak niet zomaar in staat een nieuwe auto aan te schaffen. Maar ook grotere bedrijven ondervinden hinder van de milieumaatregel.

Met speciale vergunningen kunnen zij namelijk van het verbod uitgezonderd worden. Maar, zo weet Gutheil, die kosten in Berlijn alleen al zevenhonderd euro per vrachtwagen. Een onderneming met een groter wagenpark is aan die vergunning dus erg veel geld kwijt.

Bovendien mag daarmee weliswaar in Berlijn worden rondgereden, maar niet in de milieuzones van andere Duitse steden. Daarvoor moeten weer afzonderlijke vergunningen worden aangevraagd.

Wirwar van bepalingen

Dat is meteen het tweede, op dit moment meer acute probleem dat Gutheil met de vignetten heeft. Elke stad stelt zijn eigen regels op waardoor ondernemers en andere autobezitters dreigen te verdwalen in een wirwar van bepalingen. Met welk van de drie soorten vignetten mag je de milieuzones nog in? Wat zijn de uitzonderingsregels? Hoe duur zijn de speciale vergunningen? Waar kun je het vignet krijgen?

Is het voor Duitsers al lastig om zicht te krijgen op het vignettenbeleid, buitenlanders hebben het dubbel zo zwaar. “De communicatie met het buitenland van de steden die milieuzones hebben ingevoerd is zo goed als nihil geweest. Ze hebben er helemaal niet aan gedacht dat ook buitenlandse automobilisten wel eens met die zones te maken zouden kunnen krijgen.”

Als gevolg daarvan bleven Nederlanders die in Duitsland zaken doen bijvoorbeeld volledig in het ongewisse. De DNHK werd rond de jaarwisseling overstelpt met telefoontjes van bezorgde ondernemers die wilden weten waar ze aan toe waren. Gutheil kent voorbeelden van websites die daarop inspeelden door vignetten voor dertig euro aan te bieden terwijl de stickers in Duitsland zo’n vijf euro kosten.

Inhaalslag

Wat dat betreft is op internet een inhaalslag gemaakt. Op dit moment is ook voor Nederlanders genoeg praktische informatie te vinden over de verschillende milieuzones en vignetten. De website umwelt-plakette.de biedt zijn informatie in talrijke talen aan; vignetaanbieders Tüv Nord en Dekra hebben een Nederlandstalige website.

Wie op de websites van de betrokken steden op ‘Umweltzone’ zoekt, krijgt daarnaast uitgebreide informatie over het exacte gebied waar de vignetten verplicht zijn en waar de stickers te koop zijn. Het eenvoudigst is waarschijnlijk nog de vignetten bij de ANWB te bestellen – daar komt geen Duits woord bij kijken.

Hoeveel mensen van deze mogelijkheden gebruik maken, is moeilijk na te gaan, maar de Nederlandse vestiging van Tüv Nord in Vaassen heeft al aan 27.500 Nederlandse personenauto’s en 7500 vrachtwagens vignetten verkocht.

Teveel moeite

Het lijkt erop dat ondernemers steeds beter leren omgaan met de regelingen. De DNHK wordt er althans minder vaak over opgebeld. Gutheil vermoedt evenwel dat Nederlandse toeristen en andere incidentele bezoekers de steden met milieuzones zullen mijden. “Het aanvragen vergt toch wat tijd en planning en kan al snel als teveel moeite worden gezien.”

Maar blijkbaar bereiden Nederlanders zich goed voor op hun bezoek aan Duitsland. Volgens het Duitse Verkeersbureau is het aantal overnachtingen van Nederlanders in Duitsland de eerste helft van dit jaar dan ook niet gedaald ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder. Berlijn kende zelfs een groei van bijna negen procent.

Het Verkeersbureau laat dan ook opgelucht weten dat de waarschuwingen van bijvoorbeeld de kamers van koophandel en autoclub ADAC niet zijn bevestigd. Dat heeft volgens de organisatie te maken met de inmiddels uitgebreide websites, maar ook met de “coulante houding van de politie tegenover buitenlandse automobilisten”.

Soepeler

Gutheil heeft echter een dubbel gevoel bij die coulance. Het is juist aan druk van de Duitse kamers van koophandel en de DNHK te danken geweest dat steden soepeler omgingen met overtredingen in de milieuzones. In Keulen is de praktijk bijvoorbeeld dat auto’s met niet-Keulse kentekens geen bekeuring krijgen als ze geen vignet bezitten.

“Maar je zou toch verwachten dat de invoering van die milieuzones iets oplevert, juist voor het milieu”. En dat gebeurt niet ten volle bij dit volgens Gutheil halfslachtige beleid. Sowieso geldt in alle steden nog een overgangsbeleid, waarbij ook de milieuonvriendelijke auto’s met rode stickers het gebied mogen betreden.

Daarnaast merkt Gutheil dat steden huiverig zijn bezoekers voor de voet te lopen. “We krijgen nog steeds veel telefoontjes van mensen die in Keulen de beurs willen bezoeken. Die hoeven zich geen zorgen te maken, want de stad heeft het beurscomplex bewust buiten de milieuzone gelaten. Keulen gaat toch voorzichtig met zijn bezoekers om.”

Geen eensluidend beeld

Het wrange is volgens Gutheil dus dat ondernemers en bezoekers wel met het gedoe en de kosten zitten opgescheept, terwijl het milieu niet optimaal profiteert. De cijfers laten wat dat betreft geen eensluidend beeld zien.

In de milieuzone van Hannover werden afgelopen jaar acht dagen geteld waarop de hoeveelheid fijnstof een kritische grens overschreed. Dit jaar is dat al op zeven dagen gebeurd, terwijl het jaar nog meer dan drie maanden te gaan heeft.

In de milieuzones van Berlijn en Dortmund daarentegen is het aantal overschrijdingsdagen zichtbaar afgenomen, respectievelijk van 29 naar momenteel 9 en van 81 naar 42. Of dat in zijn geheel te danken is aan het nieuwe milieubeleid van de steden is de vraag. Analyses en evaluaties worden niet voor volgend jaar verwacht.

Hard hoofd

Ook Gutheil wacht die analyses gespannen af, al heeft hij er een hard hoofd in dat het beleid zal worden aangepast – met name daar waar het gaat om de versnippering van regelgeving. Zo is het initiatief om van het Ruhrgebied als geheel één gezamenlijke milieuzone te maken alweer van tafel. Hij blijft daarom bij zijn standpunt: “Dit is niet goed voor Duitsland”.

Vanaf 1 oktober 2008 richten nog eens tien steden een milieuzone in: Bochum, Bottrop, Dortmund, Duisburg, Essen, Frankfurt am Main, Gelsenkirchen, München, Oberhausen en Recklinghausen.

Pim Huijnen is redacteur van het Duitslandweb.

Informatie over vignetten en milieugebieden: 
Umwelt-plakette.de
ANWB over milieustickers
Tüv Nord Nederland
Dekra Nederland
Duitse Wikipedia over milieuzones

Websites van enkele steden over milieuzones:
Berlijn
Keulen
Hannover
Dortmund
Stuttgart
München
Frankfurt am Main

Afbeeldingen:
gillyberlin, www.flickr.com
theflame112, www.flickr.com
Markus Baumer, www.wikipedia.org