Lammert: morele instantie met gevoel voor humor
Bondsdagvoorzitter beschermheer Dag van de Duitse taal

“Dit is toch grappiger dan gedacht”, twitterde Martin Delius op 18 maart, toen hij namens de Piratenpartei mocht stemmen voor de nieuwe Bondspresident. Hij doelde op Bondsdagvoorzitter Norbert Lammert (63), die de Bundesversammlung, de vergadering die de president kiest, verrassend humoristisch toesprak. Lammert leek wel een conferencier, constateerden de Duitse media verbaasd. Ad rem reageerde hij op applaus en maakte hij grapjes over de “steeds korter wordende” ambtstermijnen van de Duitse president. Daarmee doelde hij op Horst Köhler die in 2010 na twee jaar opstapte en Christian Wulff, die in 2012 na anderhalf jaar weg moest.

Pretoogjes

Ook bij andere gelegenheden viel de humor, de vrolijkheid en de losse toon van de CDU’er op, die in 2005 SPD’er Wolfgang Thierse opvolgde als voorzitter van het parlement. Journalisten beschreven hoe hij “glimmend” of “met pretoogjes” zalen toesprak of aan debatten deelnam. Toch is Lammert vooral een serieus politicus, een morele instantie die wordt gewaardeerd om zijn grote ervaring - hij is al sinds 1980 lid van het Duitse parlement. Hij werd begin dit jaar zelf genoemd als kandidaat voor het presidentschap toen Wulff moest opstappen. Lammert kan zijn toehoorders manend toespreken en scherpe kritiek uiten.

Bij de verkiezing van Joachim Gauck tot president hekelde hij de ongeremde kritiek op internet op Gaucks voorganger Wulff. In een interview met Der Spiegel deze week herhaalde hij zijn bezwaren tegen internetdiscussies die anoniem kunnen worden gevoerd en “in agressiviteit, woordkeuze en toon de grenzen overschrijden” die mensen elders wel in acht nemen. De regels van de rechtsstaat gelden ook op internet, aldus Lammert.

Onverschilligheid

Ook de regering kan van hem een veeg uit de pan krijgen als hij dat nodig vindt. Zo verweet hij het kabinet Merkel-II vorig jaar “onverschilligheid” tegenover de wet. In de discussie over de sluiting van een aantal kerncentrales in maart 2011 ging de regering wel heel vrij met de regelgeving om, aldus de parlementsvoorzitter. Dat was, zei hij, ook al het geval bij de discussie over het verbod van kinderporno op internet en de afschaffing van de dienstplicht.

Zijn eigen Bondsdag moest het in 2011 ook een aantal keer ontgelden. Parlementsleden maakten “veel te dure” dienstreizen, constateerde hij in november. In vergelijking met andere parlementen loopt Duitsland met 5 miljoen euro aan kosten voor dienstreizen voorop, schreef Welt Online. Eerder noemde Lammert het “beschamend” dat het de Bondsdag niet gelukt was een door de rechter verplichte hervorming van het kiesrecht in te voeren. Als het parlement de indruk wekt zich niet aan de uitspraak van de rechter te houden, is dat schadelijk voor het parlement, hield Lammert de afgevaardigden boos voor.

Vervlakking van de politieke cultuur

In 2007 eiste hij dat Bondsdagleden hun inkomsten openbaar maakten, om belangenverstrengeling tegen te gaan. Ook pleitte hij er destijds voor dat parlementariërs niet voortdurend in talkshows kwamen opdraven. Talkshows boden wat hem betreft te weinig tijd om een onderwerp goed te behandelen en dat leidde tot “vervlakking van de politieke cultuur”, vond Lammert.

Lammert houdt niet alleen de plichten, maar ook de rechten van de Bondsdag goed in de gaten. Sinds een uitspraak van het Constitutioneel Hof van september 2011 moet Merkel voor iedere eurotop langs het parlement om haar voorstellen voor Europa goed te laten keuren. Als het gaat om het overdragen van soevereiniteit aan de Europese Unie mag niets meer worden beslist zonder instemming van de Bondsdag. Daardoor speelt het Duitse parlement een belangrijker rol, ook in EU-beleid. Lammert is daar blij mee, legde hij in oktober tijdens een bezoek in Nederland uit. Het heeft niet tot een krachtmeting tussen regering en parlement geleid, zoals wel werd gesuggereerd, zei Lammert. Hij ziet de sturende rol van de Bondsdag eerder als versterking van de positie van de Duitse regering in Europa.

Duitse taal in de grondwet

In februari 2011 debatteerde Lammert samen met zijn Nederlandse collega Gerdi Verbeet met studenten van de Haagse Hogeschool. Daar legde hij uit waarom hij een initiatief steunde om de Duitse taal in de grondwet op te nemen - dit initiatief werd overigens later in 2011 afgekeurd. Duitsland is het enige Duitstalige land in Europa waar niet in de grondwet is vastgelegd dat Duits de hoofdtaal is, aldus Lammert. In Oostenrijk en Zwitserland is dat wel het geval. Terwijl in de Duitse grondwet wel staat dat Duitsland een hoofdstad heeft en wat de kleuren van de vlag zijn.

Lammert heeft niets tegen meertaligheid, zei hij in januari 2011 tijdens een debat in Duitsland over de Duitse taal. Maar hij wil voorkomen dat het Duits aan status verliest, bijvoorbeeld in de wetenschap. "Als wij het niet doen, wie moet zich dan eigenlijk bekommeren om Duits als taal en om het toekomstperspectief van deze taal?"