'Ullrich liet zich leiden door profiteurs'
Maarten Ducrot over de affaire-Ullrich

De datum 26 mei 2006 markeert achteraf het begin van het einde voor wielrenner Jan Ullrich. Op die dag wordt Ullrichs naam voor het eerst in verband gebracht met de Spaanse sportarts Eufemiano Fuentes, spilfiguur in de grootscheepse Spaanse dopingzaak Operación Puerto. Ruim een maand later, één dag voor het begin van de Tour de France, zijn de dopingverdenkingen zo hardnekkig geworden dat Ullrichs ploeg T-Mobile hun kopman én favoriet op de Tourzege een schorsing oplegt. Nog voor het einde van de Tour wordt Ullrich op staande voet ontslagen.

Of Ullrich (1973) nu wel of niet doping heeft gebruikt, is ook zeven maanden later nog steeds onduidelijk. Ook in de persconferentie van afgelopen maandag waarin Ullrich zijn afscheid aankondigde, liet de gevallen vedette wederom na om helderheid te verschaffen. Ullrich putte zich vooral uit in verwijten aan het adres van zijn vijanden, zoals voormalig minister van Defensie Rudolf Scharping. De tegenwoordige voorzitter van de Duitse wielerbond zei het kort geleden nog onvoorstelbaar te vinden hoeveel schade Ullrich de Duitse wielersport heeft berokkend. Dat juist Scharping hem keihard liet vallen, deed Ullrich veel pijn. En dat van iemand die vroeger altijd van mijn populariteit gebruik maakte, zo foeterde Ullrich.

Wat betreft de dopingaffaire wilde Ullrich alleen kwijt dat hij zich “niets te verwijten“ heeft en dat hij er trots op is in zijn hele carrière niemand te hebben bedrogen of beschadigd. In de Spaanse justitie, die het onderzoek leidt, heeft Ullrich geen vertrouwen meer. Daarvoor is er teveel "Scheiße gelaufen". Ullrich beticht de Spaanse autoriteiten van het vervalsen van documenten en vraagt zich schamper af, waar dan het belastende materiaal is dat zijn schuld moet bewijzen en waarom de justitie in Spanje negen maanden na de eerste verdachtmakingen nog altijd geen proces tegen hem heeft geopend.

Maar ondanks alle onduidelijkheid heeft Ullrich sterk de schijn tegen. Want de reden dat justitie nog altijd geen proces tegen de voormalige Tourwinnaar is begonnen, is dat Ullrichs advocaten het strafonderzoek blokkeren. De sleutel tot dit onderzoek is namelijk een bij dopingdokter Fuentes aangetroffen bloedzakje dat aan Ullrich zou toebehoren. Het enige dat nodig is om de zaak te beslechten is dit bloed op DNA te vergelijken met eerder afgestaan bloed van Ullrich in Duitsland. Maar juist dat probeert de ex-renner via zijn advocaten te verhinderen. Als Ullrich daadwerkelijk onschuldig is en als hij, zoals hij eerder onder ede verklaarde, nooit met Fuentes te maken heeft gehad, waarom probeert hij dan juist datgene te voorkomen dat zijn onschuld kan bewijzen?

In het licht van de sterke verdenkingen tegen hem is Ullrichs beslissing om te stoppen dan ook zeer begrijpelijk, zegt Maarten Ducrot (1958), vijfvoudig Tourdeelnemer en tegenwoordig wielercommentator bij Studio Sport. “Maar hoe begrijpelijk het ook moge zijn, als sportliefhebber is het buitengewoon pijnlijk. Ik vind het vooral buitengewoon pijnlijk dat de regelgevers in het wielrennen elkaar ten koste van alles proberen vrij te pleiten. Daarmee wil ik natuurlijk geenszins zeggen dat renners als Ullrich geen enkele blaam treft.

Maar de regelgevers rollen voortdurend met elkaar over straat en het lukt ze maar niet om een duidelijke lijn in de regelgeving rond doping te krijgen. Er is sprake van geweldige onprofessionaliteit en gestuntel van de drie belangrijkste leiders in het wielrennen: de nationale wielerbonden, de UCI en de ploegen. Zij zorgen voor een toename van de ongeloofwaardigheid van de sport. Hun gedrag is schijnheilig en opportunistisch. Maar dat geldt natuurlijk ook voor Jan Ullrich.”

Ullrich ging in zijn persconferentie verbolgen in op de stelling dat hij de Duitse wielersport meer kwaad dan goed zou hebben gedaan.

“Dat past bij zijn slachtoffergedrag. Ullrichs megaprestaties maakten hem tot een icoon. Zijn situatie is in die zin vergelijkbaar met die van de Italiaanse wielrenner Marco Pantani: Ullrich werd tot een willoze pop in de handen van mensen die allerlei belangen bij hem hadden. Er vormde zich een hele entourage rondom hem, met persoonlijk begeleider Rudy Pevenage als belangrijkste voorbeeld. Die mensen zouden zonder Ullrich helemaal niets zijn, maar konden nu geweldig van hem profiteren.”

Die last werd hem teveel?

“Ja, dat is ook precies de reden waarom Ullrich in 2003, met een onbeduidende, in allerijl samengeraapte ploeg als Bianchi, bijna nog de Tour won, de Tour eigenlijk alleen door zijn eigen stommiteiten verloor. Bij Bianchi was Ullrich zuiver en alleen wielrenner, terwijl hij bij T-mobile het instituut Ullrich was waar iedereen van profiteerde. En wie kan die weelde ook dragen? Ullrich in ieder geval niet. Lance Armstrong had altijd alle touwtjes in handen, stond boven het hele circus rond hem, maar Ullrich niet, die onderging alles meer. Ullrich was slechts een eenvoudige jongen uit Oost-Duitsland, een zoon van een bouwvakker met het ontwikkelingsniveau dat daarbij past.”

En Ullrichs uitval naar Scharping vond u terecht?

“In die zin dat diegenen die aanvankelijk van Ullrichs populariteit profiteerden, zoals ook Rudolf Scharping, later in Ullrichs neergang genadeloos op hem zijn gaan staan. Dat is natuurlijk zeer laakbaar: eerst profiteren, daarna afgeven. In die zin is Scharpings gedrag hoogst onethisch. Maar ik vind niet dat Ullrich diegene is om daar kritiek over te uiten. Ullrich gedraagt zich nu als slachtoffer, maar hij heeft zelf ook zeker geprofiteerd van die hele situatie, hij heeft er zelf ook zijn steentje aan bij gedragen.”

Jonathan Witteman is medewerker van het Duitslandweb.

Update (15 april 2008)

Het Openbaar Ministerie in Bonn seponeert de zaak Jan Ullrich. De ex-wielrenner heeft een akkoord gesloten met het Duitse gerecht. In ruil voor een boete - een bedrag van zes cijfers - ziet het gerecht af van verdere vervolging van de gewezen Tourwinnaar. Ullrich, die volgens het gerecht “fraudeerde ten nadeel van zijn werkgever T-mobile,” ontkent nog steeds dat hij doping heeft gebruikt.