Wolfgang Schäuble gaat gewoon door

Wolfgang Schäuble neemt afscheid - en begint opnieuw. Maandagmiddag werd hij in Parijs geëerd voor zijn inzet voor de Duits-Franse vriendschap. Op 17 oktober wil de fractie van de CDU/CSU hem voordragen als nieuwe voorzitter van de Bondsdag. Schäuble zelf heeft laten weten dat hij de taak van voorzitter graag op zich neemt. Ook de SPD en de FDP zijn voor Schäuble als voorzitter. Zijn verkiezing staat dus niets meer in de weg.

De 75-jarige Schäuble maakt al 45 jaar deel uit van de Bondsdag. Vanwege zijn lange ervaring gaan meerdere Duitse media en politici ervan uit dat Schäuble de juiste persoon is om met de oppositie van de AfD om te gaan. De rechtspopulistische partij is nu voor het eerst in de Bondsdag gekozen. Schäuble is jurist, werd in 1961 lid van de Junge Union en in 1972 lid van de Bondsdag. Sindsdien leidde hij onder andere het Bundeskanzleramt - de kanselarij - was hij twee keer minister van Binnenlandse Zaken, partijvoorzitter van de CDU en voorzitter van de Bondsdagfractie. Sinds 2009 is hij minister van Financiën.

Tegenvallers

Hoewel hij een indrukwekkende loopbaan heeft, kreeg Schäuble ook grote tegenvallers te verwerken. Zo zag voormalig bondskanselier Helmut Kohl in hem een geschikte opvolger. Maar in plaats van na drie termijnen af te treden, bleef Kohl nog een vierde termijn aan. De CDU verloor de verkiezingen van 1998, en Schäuble zag de positie van bondskanselier aan zich voorbij gaan. Hij gold bovendien meerdere keren als kandidaat voor de positie van bondspresident, maar moest in 2004 Horst Köhler en dit jaar Frank-Walter Steinmeier voor laten gaan.

De aanslag op Schäubles leven in 1990 weerhield hem er niet van zijn politieke carrière voort te zetten. Tijdens een campagneoptreden in Oppenau, in Schäubles kiesdistrict in Baden-Württemberg, loste een verwarde man schoten op hem. De politicus werd in zijn rug en zijn hals geraakt. Sindsdien zit hij in een rolstoel. Hoewel zijn familie hem aanraadde uit de politiek te stappen, zette Schäuble zijn werkzaamheden al een paar maanden later voort.

De zwarte nul

In zijn functie van minister van Financiën verwierf Schäuble bekendheid als hoeder van de ‘zwarte nul’. In 2014 presenteerde hij de eerste overheidsbegroting zonder nieuwe schulden in 40 jaar. Het terugbrengen van de schulden is vastgelegd in het schuldenplafond dat in 2009 is opgenomen in de Duitse grondwet. De zogenoemde Schuldenbremse is trouwens niet onder CDU-bewind ingevoerd, maar op initiatief van de toenmalig minister van Financiën Peer Steinbrück (SPD).

Tijdens de financiële crisis viel Schäuble op in zijn rol als strenge minister die orde hield in de Europese financiële politiek. In zijn thuisland maakte hem dat bij velen populair, daar is hij zelfs al jarenlang een van de geliefdste ministers. Vooral in Zuid-Europa leidde het tot kritiek. Zijn voorstel voor een tijdelijke ‘Grexit’ riep heftige reacties op. Hij werd tot een regelrechte vijand van de voormalig Griekse minister van Financiën Yanis Varoufakis. Maar Schäuble toonde zich ook bereid tot compromissen, bijvoorbeeld met Portugal.

Streng maar loyaal

De strenge Schäuble ging de confrontatie aan met partijgenoot Merkel. Toen de Bondskanselier in 2015 de grenzen opende, vergeleek hij de grote aantallen vluchtelingen die naar Duitsland kwamen met een lawine. Er deden zelfs geruchten de ronde dat Schäuble en minister van Binnenlandse Zaken Thomas de Maizière (CDU) een coup tegen Merkel zouden voorbereiden. Maar uiteindelijk bleef Schäuble loyaal aan de kanselier.

Of de Grieken zonder Schäuble als minister van Financiën beter af zijn, is nog maar de vraag. Nu de zogenoemde Jamaica-coalitie van CDU, FPD en Die Grünen de enige realistische mogelijkheid lijkt, is de kans groot dat de liberale FDP de nieuwe minister van Financiën mag leveren. Lijsttrekker Christian Lindner heeft al laten weten dat zijn partij dat graag wil. De FDP houdt er een strengere bezuinigingspolitiek op na dan de CDU. “De Grieken zullen nog terugverlangen naar Schäuble”, zei ING-econoom Carsten Brzeski vorige week in Den Haag tijdens de bijeenkomst Financiële Poort.

Volhouden

Schäuble volgt als Bondsdagvoorzitter nu de 68-jarige Norbert Lammert (CDU), die met pensioen gaat. Schäuble is zeven jaar ouder, maar wil nog niet van ophouden weten. Het is een bekende houding van hem. In 2000 trad hij af als partij- en fractievoorzitter na een schandaal rondom een donatie die de CDU van een wapenhandelaar zou hebben aangenomen. Iedereen ging ervan uit dat zijn carrière ten einde was. Maar voor Schäuble moest met zijn tijd als minister van Financiën het beste nog komen.

“Dat de anderen het minder goed kunnen dan hij, niet alleen de sociaaldemocraten, is meer dan campagneretoriek”, schrijft de Frankfurter Allgemeine Zeitung met een verwijzing naar een toespraak van Schäuble. Daarin stelde hij door te willen gaan als minister van Financiën. Dat hij die functie nu toch opgeeft, kan met zijn leeftijd te maken hebben. Maar Duitse commentatoren vermoeden ook dat hij zich niet door Christian Lindner (FDP) of Cem Özdemir (Die Grünen) van de troon wil laten stoten. Een ding is zeker: Schäuble vindt dat hij in de politiek hoort.