Nieuwe Bondsdag: irritaties en veel extra stoelen

De nieuwe Bondsdag heeft Wolfgang Schäuble met een ruime meerderheid tot voorzitter gekozen. Hij kreeg 501 van de 704 stemmen. De AfD had al aangekondigd tegen hem te stemmen. Schäuble was tot begin oktober minister van Financiën en is een van de meest ervaren politici van Duitsland. Hij is sinds 1972 lid van de Bondsdag. Lees hier ons portret van Schäuble

Tot aan Schäubles verkiezing werd de eerste zitting van de nieuwe Bondsdag geleid door FDP'er Hermann-Otto Solms. Het is in Duitsland traditie dat de oudste parlementariër de eerste Bondsdagzitting na de verkiezingen voorzit en de openingstoespraak houdt, tot een nieuwe voorzitter is gekozen. De oudste parlementariër is de 77-jarige AfD'er Wilhelm von Gottberg. Maar eerder dit jaar is de regeling veranderd en krijgt de afgevaardigde die het langst Bondsdaglid is het woord. Dat is eigenlijk Schäuble, maar omdat hij was voorgedragen voor het voorzitterschap, ging de eer naar Solms. De AfD wilde dat tegenhouden, maar de motie die ze daarvoor indiende, werd vanmorgen bij de eerste stemming in de nieuwe Bondsdag direct verworpen. 

AfD

De AfD is sinds de verkiezingen van 24 september de derde partij in Duitsland. Het is voor het eerst sinds decennia dat een partij rechts van de CDU/CSU in de Bondsdag zit, tot ongenoegen van veel parlementariërs. Solms benadrukte in zijn openingstoespraak dat het parlement een afspiegeling moet zijn van de samenleving. Hij waarschuwde ervoor om afgevaardigden buiten te sluiten of te stigmatiseren. "Deze beslissing van de kiezers hebben we te accepteren."

Tegelijkertijd riep hij de Bondsdagleden op zich actief in te zetten tegen antidemocratische of racistische hetzes en uitspraken. Dat was duidelijk gericht tegen AfD'ers die in de verkiezingscampagne opvielen met provocerende, extreem-rechtse retoriek. Ook Schäuble sprak zich na zijn verkiezing tot voorzitter uit tegen minachtend commentaar in het Duitse parlement, zoals dat, zo zei hij, de afgelopen tijd te horen is geweest.

De AfD zorgde bij de andere partijen voor irritatie met de voordracht van Albrecht Glaser voor het vice-voorzitterschap van de Bondsdag. Elke partij levert een eigen vice-voorzitter, dat geeft normaal geen problemen. Maar Glaser heeft uitspraken over de islam gedaan die volgens de andere partijen in strijd zijn met de vrijheid van religie in Duitsland. Hij kreeg vanmiddag in geen van de drie stemrondes een meerderheid. Een speciale Bonsdagcommissie moet nu bepalen hoe het verder gaat. De AfD kan bij de volgende Bondsdagzitting, in de week van 20 november, opnieuw een kandidaat stellen. Of ze dat ook doet en wie dat dan moet zijn, is nog niet duidelijk.

De FDP maakte voorafgaand aan de eerste Bondsdagzitting bezwaar tegen de indeling van het parlement. De liberalen willen niet naast de AfD zitten. Voor de eerste zitting van vandaag hebben ze dat nu toch geaccepteerd, maar overwegen daarover alsnog een debat.

Grootste Bondsdag ooit

De huidige Bondsdag is met 709 zetels de grootste ooit. Er moesten 78 stoelen worden bijgezet om iedereen een plek te geven. In Duitsland ligt door het ingewikkelde kiesstelsel het aantal parlementsleden niet vast. Solms pleitte vanmorgen in zijn openingstoespraak voor een hervorming van het kiesrecht. Hij sprak van een "opgeblazen parlement", dat het werk en het aanzien van de Bondsdag bij het publiek niet ten goede komt. 

Het duurt nog wel even voor de Bondsdagleden echt aan de slag kunnen. De kantoorruimtes moeten nog worden verdeeld en de verschillende commissies kunnen pas worden gevormd als er een regering is. Maar de coalitieonderhandelingen tussen CDU/CSU, FDP en de Groenen voor een zogenoemde Jamaica-coalitie zijn nog maar net begonnen en de verwachting is dat die nog weken gaan duren. Tot die tijd neemt Merkels huidige regering de zaken waar. Dat heeft president Steinmeier haar vanmorgen officieel gevraagd. Volgens de grondwet eindigen de taken van de kanselier en de ministers op het moment dat de eerste nieuwe Bondsdag bijeen komt. Zij krijgen vandaag ook hun ontslag. Maar ze houden de bevoegdheid de meest dringende zaken waar te nemen.