"Duitsland: spil in de internationale politiek"
Nieuwe Geschiedenismaster Duitslandstudies aan de UvA

Waarom heeft het DIA het initiatief tot Duitslandstudies genomen?

Ton Nijhuis: "Het bestuderen van een land an sich is zeker niet uit de tijd. Politici, zeker in Duitsland, hebben lang gehoopt dat Europese integratie zou leiden tot het uitsterven van de nationale staat. Dit is echter een illusie gebleken. Nationale politieke systemen en maatschappijordeningen groeien niet simpelweg naar elkaar toe. Dat leidt tot een paradox. Er is sprake van een enorme intensivering van contacten over de grenzen op alle niveaus. Probleem hierbij is echter dat de samenwerking vaak wordt gefrustreerd door gebrek aan kennis van elkaars cultuur en gewoontes. Het belang van landenstudies neemt daarom als gevolg van de Europese integratie juist toe!

De landen in Europa kampen vandaag de dag met veelal dezelfde problemen, zoals de noodzakelijke hervorming van de welvaartstaat en vraagstukken rondom immigratie en integratie. De wijze waarop deze problemen worden aangepakt verschilt echter van land tot land. Dit is alleen te begrijpen door de historisch gegroeide verschillen in politieke, economische en juridische cultuur te verdisconteren. Het gevolg hiervan is dat er weliswaar sprake is van Europeanisering van de landen van Europa, maar dat er evenveel Europeaniseringsprocessen zijn als lidstaten. Bovendien richt de master Duitslandstudies zich niet op Duitsland alleen, maar juist op Duitsland in Europa. Dit is belangrijk, want een groot land als Duitsland speelt een beslissende rol in de Europese integratie."

Heeft Duitsland niet een negatief imago? Zijn studenten wel geïnteresseerd in Duitsland?

"De interesse in Duitsland wordt vaak gerelateerd aan de Tweede Wereldoorlog. Sinds de eenwording is meer belangstelling ontstaan voor de naoorlogse geschiedenis. Daarnaast is het besef gegroeid dat Duitsland bepalend is in Europa. Studenten zijn tegenwoordig bijzonder geïnteresseerd in internationale betrekkingen. Nationale staten zijn daarin doorslaggevend. Europese integratie, en internationale politiek in het algemeen, is niet te begrijpen zonder het te zien als een interstatelijk proces. Duitsland is een belangrijke spil in Europees en transatlantisch opzicht. Om internationale politiek te bestuderen, ontkom je dus niet aan Duitsland."

Is Duitslandstudies een reclameprogramma voor Duitsland?

"Integendeel. Het Duitsland Instituut Amsterdam is geen zetbaas van de Duitse regering. Doelstelling van het instituut is ook niet om reclame te maken voor Duitsland. Door krampachtig te beklemtonen dat de Duitse geschiedenis ook goede kanten heeft gekend en dat Duitsland wel een mooi land is, worden zij die het tegendeel beweren in hun oordeel bevestigd. Niemand is gediend bij reclame, wel bij kritische geesten die zich zonder historische sentimenten bezighouden met de analyse van Duitsland. Juist diegenen die proberen een overdreven positief of negatief beeld van Duitsland te creëren, vormen een rem op dit kritische, analytische denken."

Past Duitslandstudies in het rijtje van Ruslandkunde, Amerikanistiek, Aziëstudies en andere landenstudies die ook aan de UvA worden gegeven?

"Deze master past zeker in de traditie van landenstudies in Amsterdam. Bijzonder is echter de grote nadruk die wordt gelegd op de Europese context. Bovendien is Duitslandstudies vooral gericht op de hedendaagse geschiedenis van Duitsland."

Excursies naar Duitsland spelen een grote rol in het programma. Waarom is dit belangrijk om te doen?

"Meer in zijn algemeenheid is het werken en studeren in een niet-Nederlandse omgeving waardevol en draagt het bij aan de (academische) vorming van studenten. Bovendien is het voor een goede bestudering van Duitsland belangrijk om het land en de Duitse politieke cultuur daadwerkelijk te voelen en mee te maken."

Welke vakken worden binnen de master gegeven?

"Een voorbeeld van een vak is 'Berlin, Schauplatz der deutschen Geschichte'. Hierin wordt de geschiedenis van Berlijn als exemplarisch voor de Duitse geschiedenis behandeld. Het vak 'Keerpunten in de Duitse geschiedenis' gaat, zoals de naam al aangeeft, dieper in op een aantal gebeurtenissen die een breuk zijn geweest in de Duitse geschiedenis. Uiteraard komt hierbij de eenwording in 1990 aan de orde, maar er is bijvoorbeeld ook aandacht voor de nieuwe ordening van Europa na Napoleon. Zelf geef ik 'Duitsland en Europa: een nieuw tijdvak?'. In deze module bespreken we de zogenaamde Deutsche Frage: welk Duitsland past in welk Europa zodat het land noch te groot noch te zwak is voor zijn omgeving en er geen destabiliserende werking vanuit gaat. Binnen de tweejarige onderzoeksmaster, waarvoor studenten overigens moeten voldoen aan een aantal selectiecriteria, worden bovendien meer vakken gericht op onderzoeksmethodiek gegeven."

Waarom is gekozen voor nadruk op de periode vanaf WO II? De periode daarvoor is toch ook interessant?

"De UvA heeft een grote naam als het gaat om de Duitse geschiedenis. De bibliotheekcollectie is zelfs een van de mooiste en meest uitgebreide van Nederland. Het bestuderen van de geschiedenis voor de Tweede Wereldoorlog kan nog steeds via Geschiedenis. Met Duitslandstudies is gekozen voor het hedendaagse Duitsland en zijn rol in Europa. Hierdoor is het ook interessant voor studenten van ander disciplines als politicologie, Europese studies, sociologie en economie. Wanneer we hadden gekozen voor een langere periode dan zouden we hetzelfde doen als wat al mogelijk is binnen algemene Geschiedenismaster."

Wat vind je zelf de interessantste periode in de Duitse geschiedenis?

"De periode na 1989/90 is, wanneer het al geschiedenis genoemd mag worden, voor mij het interessantste tijdvak. Met de eenwording ontstaat als het ware een nieuw land met alle problemen van dien en dat in een omgeving die door het einde van de Koude Oorlog zelf ook volledig veranderd is. De vraag hoe dit zeldzame historische experiment wordt vormgegeven is bijzonder fascinerend."

Koen Schunselaar is student Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Utrecht en als stagiair werkzaam op de redactie van het Duitslandweb.

Inschrijving
Inschrijven voor de onderzoeksmaster moet vóór 15 april, voor de aansluitmaster vóór 1 juni.

Onderwijsbalie Spuistraat (Bungehuis)
Spuistraat 210, kamer 003
1012 VT Amsterdam
telefoon (020) 525 46 50
fax (020) 525 43 41
e-mail: owbalie.spuistraat@hum.uva.nl
Geopend van maandag tot en met vrijdag van 10.00 tot 16.00 uur.

Meer informatie
Meer informatie over de master Duitslandstudies is verkrijgbaar bij:

Duitsland Instituut Amsterdam, dr. Jacco Pekelder
Telefoon (020) 525 36 89 / 36 90
e-mail: pekelder@dia.uva.nl

Duitslandstudies aan de UvA