Wedden dat dit ’t was?
Column

2012 was het eerste Gottschalk-loze jaar in de moderne geschiedenis van ‘Wetten, dass..?’ Het zegt veel dat zender ZDF pas na tien maanden een opvolger kon presenteren van de blondgelokte ster, die zo’n beetje vereenzelvigd werd met de show die hij een kwarteeuw presenteerde. Duitslands bekendste presentatoren en komieken passeerden in het geruchtencircuit, maar niemand durfde het aan. Markus Lanz – onder andere bekend van kookshow ‘Lanz kocht’ - wel. Toen kon je eigenlijk al wel raden dat dit geen succes zou worden.

Toch begreep ik niets van de vernietigende recensies van de eerste beide uitzendingen van het maandelijks uitgezonden ‘Wetten, dass..?’ Ik was het weliswaar eens met de kritiek die Spiegel Online onder de passende titel ‘plaatsvervangende schaamte’ samenvatte en de opmerking van gast Tom Hanks, die zei dat degene die in de Verenigde Staten zo’n show durfde uit te zenden, direct zou worden ontslagen.

Maar ik vond het programma in Gottschalks tijd ook altijd al een beetje bevreemdend om naar te kijken. Alsof het een ritueel betrof dat alleen voor ingewijden te begrijpen was. Ik snapte niet eens waarom Gottschalk zich altijd zo carnavalesk uitdoste. (Hij kwam elke keer in zo’n markant kostuum aanzetten, dat ze zelf nog eens onderwerp van een weddenschap in de uitzending zijn geworden; een vrouw kon moeiteloos tien pakken aan evenzovele uitzendingen koppelen.)

Het was alsof Lanz’ optreden in ‘Wetten, dass..?’ voor de Duitse pers was als een plens water in het gezicht van iemand die slaapt. Een wake-up call. Uit de recensies leek het besef door te klinken dat de show zichzelf schromelijk had overleefd. Het verdwijnen van Gottschalk had de magie van een eeuwigdurend programma verbroken. Eindelijk, als je het mij vraagt.

Vroeger, in de tijd van vóór de commerciële zenders, had je op de Nederlandse tv ook een spelshow die ‘Wedden, dat..?’ heette. Gekocht van de ZDF. Mede vanwege de drie netten die je toen maar had, is het een van de succesvolste programma’s geweest in de Nederlandse geschiedenis. Maar hier weten we dat niks voor eeuwig is in omroepland. Formats worden vernieuwd, presentatoren vervangen, zenders ingewisseld. Toen dit ‘Wedden, dat..?’ alledrie was overkomen, verdween het na een dikke tien jaar uitgeblust van de buis.

Zo is de show ook een symbool voor de verschillen tussen Nederland en Duitsland. Hollandse nieuwe tegenover Duitse tradities. Daar veranderde in dertig jaar tijd praktisch niets aan het programma. Elke keer staan de uitzendingen weer bol van de artiesten en prominenten – van wie sommigen dertig jaar geleden ook al optraden. Je zou toch prompt vergeten hoe Joe Cocker, Rod Stewart of Chris de Burgh ook alweer klonken, als daar niet ‘Wetten, dass..?’ zou zijn om ze tot in de eeuwigheid een podium te bieden. En Duitsland vindt het prachtig. Zelfs onder Lanz houden de afleveringen een dikke tien miljoen Duitsers aan de bank gekluisterd.

Die cijfers ontkrachten natuurlijk elke roep om verandering. Zoals de Duitse publieke omroep er in zijn geheel wars van is zijn publiek eens iets nieuws voor te schotelen. ARD en ZDF stralen ook buiten ‘Wetten, dass..?’ om uit alsof na de jaren tachtig niets beters is gekomen. Fascinerend decennium moet dat zijn geweest. Nog steeds domineren volksmuziek, monotone talkshows, ‘Tatort’ en volksvermaak de beide netten – de Duitse versie van ‘Bananasplit’ (‘Verstehen Sie Spass?’) bijvoorbeeld non-stop sinds 1980.

Maar Markus Lanz heeft de dingen dus aan het rollen gebracht. De flitsende hutspot van spannende weddenschappen, glamoureuze Promis en kluchterige jolijt van sidekicks zonder kennelijke functie die ‘Wetten, dass..?’ zo lang tot de ideale zaterdagavond maakte, lijkt uitgewerkt.

Zelfs die lach-of-ik-schiet-humor, van huis uit toch de specialiteit van de Duitse komieken, wordt plots bekritiseerd. Tom Hanks met een kattenmuts op als pion om wie de presentator een wedstrijdje zaklopen doet? Gottschalk had het volgens mij kunnen verzinnen. Maar nu roept het wel plaatsvervangende schaamte op. Het is kortom de vraag hoe lang Wetten, dass..?’ nog heeft.

Misschien wordt 2013 wel een verfrissend jaar voor de Duitse tv. 2012 was immers ook het jaar van de doorbraak van de grootste tegenpool van ‘Wetten, dass..?’, de in jaren zestig nostalgie gehulde anti-talkshow ‘Roche & Böhmermann’. Verstopt op nichezender ZDF Neo sleepte het programma, waarin nog gewoon gerookt mag worden, een prominente aanmoedigingsprijs in de wacht. Komend jaar worden de herhalingen uitgezonden op moederzender ZDF. Het bewijst maar weer eens dat sommige dingen in Duitsland misschien wat langzamer veranderen dan Nederlanders gewend zijn, maar het kán wel. Nu nog wat aan ‘Tatort’ doen.’

Dit is deel 3 van de columnserie waarin de redacteuren van Duitslandweb rond Kerst en Oud en Nieuw hun persoonlijke commentaar geven op een opvallende gebeurtenis in 2012.