De SPD klungelt om stijfkop Clement
Nieuws

Met man en macht probeerde de SPD-top Clement de afgelopen dagen binnenboord te houden. SPD-leider Beck sprak zalvende woorden, partij-icoon Müntefering onderbrak zijn rouw om de dood van zijn vrouw om het voor zijn oud-collega op te nemen en parlementariërs buitelden over elkaar om Clements dreigende royement als “grotesk” en een “afschuwelijk signaal” af te serveren.

“Als we iedereen er maar uit gooien die een keertje flauwekul vertelt”, vatte minister Gabriel van Milieu de kwestie samen, “dan wordt het op den duur eenzaam”.

SPD-boycot

Waar was het allemaal om begonnen? Om een op z’n zachtst gezegd nogal onorthodoxe oproep van Clement aan het SPD-electoraat. In de aanloop naar de deelstaatverkiezingen in Hessen van begin dit jaar lanceerde Clement een felle aanval op de eigen SPD-kandidaat Andrea Ypsilanti en raadde kiezers zelfs openlijk af op haar te stemmen. De reden: Ypsilanti’s afwijzende houding ten aanzien van kernenergie.

“Wie het wil hebben zoals zij”, waarschuwde Clement, “moet goed beseffen: dit gaat om het industriële kapitaal van Hessen. Zij die de verantwoordelijkheid voor Hessen te vergeven hebben, moeten zeer precies overwegen en kiezen, aan wie ze die verantwoordelijkheid toevertrouwen en aan wie niet.”

Een nieuwe Judas was geboren. Steinmeier, Steinbrück, Beck, allemaal spraken ze hun afschuw uit over de verkiezingssabotage van de voormalige "Superminister" van Economische Zaken. “Wie de eigen mensen in de rug aanvalt is geen haar beter dan Lafontaine”, fulmineerde Sleeswijk-Holsteins SPD-leider Ralf Stegnern, in verwijzing naar die andere sociaaldemocratische Judasfiguur, Die Linke-leider Oskar Lafontaine.

Dat Ypsilanti de verkiezingen verloor – zij het met 0,1 procent achterstand op haar CDU-concurrent Roland Koch – maakte de stemming er niet beter op. Clement had zijn partij ernstige schade toegebracht, stelden boze partijbonzen.

Richtingenstrijd

De boosdoener zelf plaatste zijn pleidooi tégen zijn eigen partij in de context van de richtingenstrijd die de laatste jaren binnen de SPD woedt. Met lede ogen zien partijdinosaurussen als Clement en Gerhard Schröder toe hoe de sociaaldemocraten steeds verder opschuiven naar links - té ver, oordelen de voormalige minister en bondskansellier, die tot de rechtervleugel behoren.

Om de naar Die Linke overgestapte kiezers terug te winnen, zet de SPD zich onder leiding van Kurt Beck bovendien steeds meer af tegen de felbevochten erfenis van de regering-Schröder – de Agenda 2010, het pakket hervormingsplannen voor de arbeidsmarkt en de verzorgingsstaat. En dat is een kras op de ziel van Schroder & co. Het is daarbij ook nog eens het verkeerde recept, stelt Clement: niet door te flirten, maar door de confrontatie aan te gaan met de concurrent win je kiezers terug.

Belangenverstrengeling

Met zijn aanval op Ypsilanti poogde Clement de SPD naar eigen zeggen uit de steeds innigere omhelzing met Die Linke te bevrijden. Maar critici bespeurden een heel wat opportunistischer motief. Clement bleek namelijk lid van de raad van toezicht RWE, Duitslands op een na grootste energieconcern.

In die functie moest hij zich er terdege van bewust zijn dat het bedrijf een slordige 3,5 miljard euro zou mislopen mocht Ypsilanti er inderdaad in slagen een door RWE geëxploiteerdede kernreactor te sluiten. Een klassiek geval van belangenverstrengeling, leek het verdict.

Royement

Een aantal lokale afdelingen van de SPD eisten daarop de zwaarste straf en dienden een verzoek tot royement in. Een dergelijk verzoek is volgens de partijstatuten alleen mogelijk tegen leden die zich opzettelijk schuldig maken aan een “grove schending van de partijbeginselen”. De verantwoordelijke Schiedskommission – de commissie die oordeelt over het uitsluiten van partijleden en daarbij onafhankelijk opereert van partijbesturen – van Bochum besloot echter af te zien van uitsluiting en volstond met een berisping voor Clement.

Maar aangezien de SPD royementscommissies kent op zowel lokaal, deelstaats- als landelijk niveau, gingen de afdelingen in beroep. En tot ieders verbazing besloot de Schiedskommission van Noordrijn-Westfalen, uitgerekend de deelstaat waar Clement tot 2002 minister-president was geweest, om hem uit de partij te gooien.

Blunder

Een fikse taktische blunder van de SPD-Noordrijn-Westfalen, zo bleek afgelopen week. De partijleiding in de deelstaat had eerder een belangrijk wapen uit handen gegeven om de uitsluiting van Clement te verhinderen toen ze besloot geen eigen vertegenwoordiger aan de royementsprocedure te laten deelnemen.

“Iedereen in het bestuur was van mening dat de grenzen van de sancties beperkt waren – en rekenden hooguit op een berisping”, zei Michael Groschek, secretaris-generaal van de SPD in Noordrijn-Westfalen. Maar het liep niet met een sisser af. En dus leek het lot van Clement bezegeld.

Nog hoger beroep

Toch is er nog één uitweg: Clement heeft beroep aangetekend bij de hoogste instantie, de Bundes-Schiedskommission. De steun van de partijprominenten heeft hij. De SPD-top lijkt te hebben geleerd van zijn fouten en vaardigt dit keer wel een partijbons af naar de commissie, secretaris-generaal Hubertus Heil.

Zelfs zijn grootste vijanden reiken Clement voorzichtig de hand. De lokale afdelingen die de royementsprocedure aan het rollen brachten boden hem een compromis aan: Clement zou er alsnog vanaf komen met een standje, maar dan moest hij wel plechtig beloven om nooit meer op te roepen tot een boycot van zijn eigen partij.

Muilkorf

Maar Clement weigert de uitgestoken hand vooralsnog halstarrig. De 68-jarige voelt zich gemuilkorfd. En dat terwijl hij alleen maar zegt te willen waarschuwen voor zijn absolute nachtmerrie, een huwelijk tussen SPD en Die Linke. “Dat maak ik onder geen beding mee”, zegt Clement.

En zo gaat het conflict de zevende maand in zonder dat een oplossing in zicht lijkt. Clement heeft zes weken de tijd om zijn protest tegen het royement te motiveren bij de Bundesschiedskommission. Wordt ongetwijfeld vervolgd.

Afbeelding:

Wolfgang Clement op een poster in Berlijn, www.flickr.com, Streetart