'Goethe had affaire met hertogin Anna Amalia'
Nieuws

Goethe arriveerde in 1775 in Weimar op 26-jarige leeftijd. Hij was toen al beroemd in heel Duitsland vanwege zijn boek ‘Die Leiden des jungen Werther’. De schrijver zou vrijwel direct verliefd zijn geworden op hertogin Anna Amalia. Zij was tien jaar ouder dan hij, weduwe en de moeder van zijn vriend en mecenas, hertog Carl August.

Goethes beroemde liefdesrelatie met Anna Amalia’s hofdame Charlotte von Stein zou alleen maar de aandacht hebben moeten afleiden. Omdat Von Stein als grote invloed op Goethe geldt, zou het werk van de schrijver opnieuw geïnterpreteerd moeten worden.

Dit beweert jurist en schrijver Ettore Ghibellino, die in Weimar woont, in zijn boek ‘Goethe und Anna Amalia – Eine verbotene Liebe’. Het boek verscheen weliswaar al in 2003, maar pas dit jaar heeft de Stiftung Weimarer Klassik, die het erfgoed van Goethe beheert, erop gereageerd. Het werk heeft inmiddels zijn derde oplage bereikt en is ook in het Engels vertaald.

Platonisch

De stichting is not amused en veegt de vloer aan met het Ghibellino’s boek. Zij noemt het dubieus, selectief en manipulatief. “Een serieus wetenschappelijk debat hierover is eigenlijk onmogelijk”, aldus de Stiftung Weimarer Klassik. Ghibellino zou bijvoorbeeld brieffragmenten verkeerd hebben vertaald.

Ghibellino heeft inmiddels een persconferentie belegd. Morgen wil hij in Weimar op de kritiek van de stichting reageren en de bewijzen voor zijn these leveren. Het leveren van bewijs is echter voor beide partijen lastig. Zo zijn de brieven van Goethe aan Von Stein – hij schreef er haar meer dan 1600 - wel bewaard gebleven, maar zijn er geen antwoorden van haar.

Onderzoekers discussiëren al jaren over de vraag of de liefde tussen Goethe en Von Stein alleen platonisch zou zijn geweest – de getrouwde hofdame gold als koele afstandelijke vrouw – of dat die liefde ook geconsumeerd werd. De gerespecteerde Germanist Helmut Koopman kwam na langdurig onderzoek in 2001 nog tot de conclusie dat Von Steins Goethes enige echte grote liefde was – alle andere vrouwen waren slechts affaires.

Schandaal

Ghibellino beweert daarentegen dat Goethe zijn brieven aan Anna Amalia aan haar hofdame richtte om geen argwaan te wekken. Von Stein zou ze aan haar hertogin hebben doorgegeven. Ghibellino ziet zijn these bevestigd in getuigenissen van negen tijdgenoten van Goethe en Anna Amalia en in brieven van de hertogin aan Goethes moeder.

Geheimhouding van de liefdesrelatie was voor Goethe van groot belang, omdat hij voor zijn werk door Anna Amalia werd betaald. De Duitse literaire wereld zou er schande van hebben gesproken als ze ervan zou hebben geweten, aldus Ghibellino. Dat zou Goethes positie en carrière zeer hebben kunnen schaden.

Goethe (1749-1832) heeft nogal wat vrouwen gekend en legde het ook met hen aan als ze getrouwd of verloofd waren. Zo was het personage Lotte uit ‘Die Leiden des jungen Werther’ gebaseerd op Charlotte Buff, de verloofde van een collega-jurist, op wie Goethe als 23-jarige student hopeloos verliefd werd. De enige vrouw met wie hij trouwde was Christiane Vulpius, met wie hij eerst jarenlang had samengewoond. Ze kregen vijf kinderen, van wie slechts één zoon, August, volwassen werd.

Anna Amalia

Anna Amalia (1739-1807) trouwde op 16-jarige leeftijd met hertog Ernst-August II van Saksen-Weimar-Eisenach. Hij overleed twee jaar later. Zijn weduwe heeft jarenlang als regentes voor haar minderjarige zoon Carl August geregeerd. Ze werd beroemd om haar steun aan de kunst en de literatuur. Zij was het die schrijvers als Wieland, Goethe en Schiller naar Weimar haalde. De beroemde Anna Amaliabibliotheek in Weimar, die na een grote brand in 2004 in 2007 weer geopend is voor het publiek, is naar haar genoemd.

De discussie over de affaire houdt niet alleen de Duitse media bezig. Schrijver Martin Walser (81), die zelf het boek ‘Ein liebender Mann’ over Goethe schreef, noemt Ghibellino’s these “absurd” en “avontuurlijk”. Volgens Walser had Goethe alleen vriendschappelijke contacten met Anna Amalia.

                                                                      Welt.de / Rheinische Post Online

Afbeeldingen:

Goethe: motograf, www.flickr.com
Anna Amalia: wikipedia.org