Artikelen

(1 oktober 2002) Eens per maand ontmoeten de Nederlandse correspondenten in Berlijn elkaar informeel aan wat ze de 'Stammtisch' noemen, in een café in Mitte. Sinds ik columns schrijf word ik daar ook voor uitgenodigd. De eerste keren zat ik bewonderend te kijken en te luisteren naar de Grote Namen der Nederlandse Journalistiek en was korte tijd de heldin van een paar Nederlandse vriendinnen. " Wat? Je zat naast Philippe Remarque van de Volkskrant?". "Oooh, ik luister elke ochtend naar Jacques Schmitz op Radio 1. Hoe ziet hij er uit?"

(25 september 2002) Aan het slot van de spannendste verkiezingen in de Bondrepubliek ooit trekken Schröder en Fischer aan het langste einde. De rood-groene coalitie kan de regering voortzetten.

(12 september 2002) In München is fietsen een politiek statement. Of je hoort bij de zelfmoordactivisten die zich per fiets door de stad verplaatsen of bij de automobilisten die op ze jagen. Wellicht zelfs bij beide partijen, maar dan niet tegelijk. Ik moest op de fiets afremmen voor een plotseling opdoemende vuilniswagen. Het kwam me te staan op een scheldpartij vanuit het open raam van een Mercedes, die door deze manoeuvre vijf seconden moest wachten: "Je mag hier niet stoppen, je had dóór moeten fietsen!"

SPD haalt in De beloning? In de meeste enquêtes ligt de SPD nog maar net achter op de Christlich Demokratische Union (CDU/CSU). In de meest recente enquête van de Duitse televisiezender ZDF gaf 38 procent aan dat zij op de SPD zou stemmen als er komende zondag verkiezingen zouden worden gehouden. CDU/CSU bereiken nog maar éen procent meer, dus 39 procent. Die Grünen halen zeven procent, de FDP acht procent. Dat levert noch voor een coalitie tussen SPD/Die Grünen noch voor een coalitie CDU/CSU/FDP een absolute meerderheid. Alles hangt daarom van de postcommunisten van de PDS af. Zij bereiken in de enquête weliswaar slechts vier procent en blijven daarmee onder de drempel van vijf procent die nodig is om in de Duitse bondsdag vertegenwoordigd te mogen zijn. Als het de PDS evenwel zal lukken om in het Oosten van Duitsland drie zogenaamde Direktmandate te krijgen - de kandidaat met de meeste stemmen in een kiesdistrict (meerderheidsprincipe), krijgt een Direktmandat en komt daarmee in de Bondsdag - dan is de 'vijf procent-regel' niet meer van toepassing. De partij zou dan niet alleen deze drie mandaten krijgen maar bovendien het aantal zetels dat overeenkomt met het verkiezingsresultaat. Bij vier procent zouden dat toch al meer dan 25 zetels zijn. Al in 1994 lukte het de PDS, ondanks een stemmenaantal van minder dan vijf procent op deze manier in het parlement te komen.

(5 september 2002) Het werk van een maatschappijkritische schrijver kan minder kritisch zijn dan het werk van een schrijver die vooral literaire ambities koestert. Dat concludeert Yvonne Delhey in haar onderzoek naar ideeën over Reformsozialismus in de herfst van 1989, waarin het werk van Christa Wolf en Wolfgang Hilbig centraal staat. In 1997 begon zij als eerste promovenda bij het Duitsland Instituut Amsterdam.

(2 september 2002) Ik denk steeds dat het aan mij ligt. Een docent geschiedenis aan de UvA sprak jaren geleden de wijze woorden: ''De afstudeerfase is één van de meest romantische fasen in je leven. Romantisch in de zin van hoge toppen en diepe dalen''. Ik begrijp eindelijk wat hij bedoelde. Hoewel, van die toppen merk ik maar weinig. Maar die heb ik waarschijnlijk de eerste jaren hier verspeeld. Toch zijn afgestudeerde vrienden in Berlijn minstens zo chagrijnig als ik en de media strijden om het hardst om een zo miserabel mogelijk beeld van de stad te geven.

(19 augustus 2002) Van 31 augustus 1998 dateert mijn oudste Berlijnse krantenknipsel, getiteld: "Es ist nicht ganz einfach, hier zu diskutieren". Op het Helmholtzplatz in Prenzlauer Berg voerden vier kandidaten verkiezingscampagne, maar ze konden de dronken punkers en daklozen in het parkje niet overtuigen. Wolfgang Thierse (SPD, nu voorzitter van de Bondsdag), Petra Pau (PDS, nu fractievoorzitter), Marianne Birthler (Bündnis 90/Die Grünen, nu opvolgster van Gauck in het Stasi-archief) en Günther Nooke (CDU, nu onder druk wegens privé-gebruik van zijn zakelijke airmiles) dropen destijds af. Pau won overigens het kiesdistrict.

(16 augustus 2002) De recente Duitse spelerseuforie houdt gelijke tred met het verwerken van de grootste financiële crisis in het voetbal ooit. Een zekere zuinigheid doet zijn intrede in een branche, die de afgelopen tijd geleerd had met geld te smijten. Maar de tijden zijn veranderd: het ineenstorten van het imperium van mediagigant Leo Kirch uit München heeft de 36 spelers in de Duitse eredivisie tot op het bot getroffen.

(1 augustus 2002) Het WK voetbal is voorbij en zoals verwacht zijn in het land, na een korte periode waarin de stemming goed was, weer serieuze tijden aangebroken. Voor de regerende coalitie van SPD en Groenen ziet het er voor de verkiezingen van 22 september steeds slechter uit. Zoals altijd moet je je door opiniepeilingen niet laten verleiden tot voorbarige conclusies. Zoals altijd geldt: "A week is a long time in politics". Onverwachte gebeurtenissen kunnen de mening van kiezers op korte termijn sterk beïnvloeden. Nederlanders weten dat als geen ander. Wie had enkele weken voor de verkiezingen verwacht, dat het CDA zo'n grote winst zou behalen?

(30 juli 2002) Berlijn is te groot om in te leven. Daarom identificeren de meeste Berlijners zich met de wijk waarin ze wonen. Sinds ik scriptie schrijf wordt mijn wijkje steeds kleiner: van Prenzlauerberg naar Bötzowviertel naar mijn huis.