Achtergrond

Als u terugdenkt aan de DDR, waar denkt u dan aan, wat is het beeld daarbij?De kleinschaligheid van het leven in Rathenow. Aan de ene kant bracht dat met zich mee dat je nooit zorgen hoefde te hebben, maar aan de andere kant voelde je wel een zeker tekort aan alles wat voor het leven noodzakelijk was. Hoe heeft u, achteraf gezien, uw leven in de DDR ervaren?Eenvoudig, maar zorgeloos. De overheid zorgde voor de burgers en zolang je je aan de regels hield, kreeg je geen problemen. Er zijn grote verschillen tussen het leven in de DDR en het leven dat wij tegenwoordig leiden, maar ongetwijfeld heeft dit ook te maken met het verschil tussen wonen in een grote of in een kleine stad. Het leven toen was vredig en bijna alles was geregeld. Hoe heeft u de weken vóór de val van de Muur beleefd? Zag u bijvoorbeeld de val aankomen?Nee, de val kwam onverwacht. Ik heb twee jaar in het Oost-Duitse leger  gezeten en daardoor meerdere gevaarlijke situaties meegemaakt. Ik wist dat er altijd, bij elke beslissing die genomen werd, gevaar dreigde en ik dacht dus dat er oorlog zou uitbreken. Waar was u toen de Muur viel? Wat heeft u gedaan toen u het nieuws had gehoord?Omdat ik die avond dienst had moest ik gewoon werken. Ik wist wel dat het leven ingrijpend zou veranderen en ik besefte op dat moment ook dat dit niet alleen positieve veranderingen zouden worden. Ik was dus niet dol van vreugde die avond, maar dat kwam ook doordat ik gewerkt had. Kunt u uw eerste ervaring met het Westen na de val van de Muur beschrijven?Iedereen in West-Berlijn was erg aardig. Familieleden van ons waren alleen een beetje bang dat we meteen bij hen zouden willen intrekken! Al snel was er sprake van het idee om Oost en West weer te verenigen. Was u hier voorstander van of zag u meer in een zelfstandig Oost-Duitsland?Ik heb een zelfstandige Oost-Duitse staat nooit als reëel gezien. Voor mij was de situatie zoals die zich ontwikkelde niet meer dan logisch. Toen eenmaal duidelijk was dat vereniging plaats ging vinden geloofde u toen in de blühende Landschaften die Kohl beloofde? Is deze belofte naar uw idee ook waargemaakt?Ik heb nooit het gevoel gehad dat het Westen ons echt nodig had. Hoewel iedereen blij was met het idee van een verenigd Duitsland werd er weinig aan gedaan om de kansengelijkheid tussen Oost en West te herstellen. Je moet je eens voorstellen hoe weinig geld een familie in het Oosten ter beschikking heeft. Probeer maar eens met dat salaris rond te komen. De kansengelijkheid werd in theorie misschien wel, maar in de praktijk zeker niet waargemaakt. Is uw leefsituatie voor uw gevoel beter of juist minder geworden na de val van de Muur?Er is in ieder geval heel wat veranderd, zowel in positieve als in negatieve zin. Direct na de val van de Muur wist ik dat de situatie in het bedrijf waar ik werkte kritisch ging worden. Het was duidelijk dat de jonge werknemers als eerste ontslagen zouden worden. Daarom ben ik zelf op zoek gegaan naar werk en op die manier in het Westen terecht gekomen. Omdat mijn vrouw niet direct met mij meeging, moesten wij met anderhalf salaris twee huishoudens onderhouden. Financieel gezien was dit voor ons de moeilijkste periode. In die tijd had ik maar 10 euro voor een hele week boodschappen. Onze levensstandaard is nu wel gestegen omdat ik het geluk heb gehad nooit werkloos te worden. Wat heeft u terugkijkend op de afgelopen vijftien jaar, dus na de val van de Muur, als het meest positieve ervaren? En aansluitend hierop, wat als het meest negatieve?Mijn levensstandaard is hoger dan ooit. Ons leven is veel veelzijdiger geworden en tegenwoordig hebben we een veel hoger kennisniveau. Belangrijk vind ik ook dat onze dochter veel meer mogelijkheden heeft dan wij hadden. Tegelijkertijd is het nu zo dat je alle kleinigheden zelf moet regelen. Je moet dus tijd besteden aan veel dingen die, als je ze zelf niet weet, ook niemand tegen je zal zeggen. Oost-Duitsers noemen West-Duitsers vaak Besserwessis. Andersom worden de Oost-Duitsers Jammerossis genoemd. Kunt u zich vinden in deze termen ?Ik herken mezelf er niet echt in terug, maar ik weet wel wat ermee bedoeld wordt. Volgens mij zijn voor veel mensen uit het Oosten de ontwikkelingen gewoon te snel gegaan.

Ouderen in de voormalige DDR dragen in hun levensbiografie de woelige geschiedenis van Duitsland met zich mee. Geboren voor de oorlog, hebben ze zowel de opbouw als de afbraak van de DDR beleefd. Hoe kijken zij terug op veertig jaar DDR, vijftien jaar na de val van de Muur?

door Mark Schenkel

         

                  …

Kleinruppin forever De West-Duitse scholier Tim gaat op schoolreis naar de DDR. Daar ontmoet hij zijn, voor hem onbekende, tweelingbroer Ronny. Deze grijpt zijn kans door Tims plaats in te nemen en mee terug te gaan naar West-Duitsland. Beide broers moeten hun eigen weg zien te vinden in een voor hen onbekende maatschappij. Regie: Carsten Fiebeler, 2004

Ostalgie is het verzamelbegrip voor het terugverlangen naar de DDR. Elders op het…