Duitslandweb logo Duitslandweb

Bompeln en stoßlüften: Duitse lievelingswoorden
Dag van de Duitse taal 2016

Achtergrond - 21 april 2016 - Auteur: Redactie Duitslandweb

Ooit gehoord van het Duitse woord körperdumm, waarmee fysieke onhandigheid wordt bedoeld? Of wat dacht je van unplattbare fietsbanden? Duitslandweb verzamelde op de Dag van de Duitse taal Duitse lievelingswoorden via Twitter en Facebook. Het resultaat, op alfabetische volgorde:

Bompeln en stoßlüften: Duitse lievelingswoorden
© met dank aan woordwolk.nl

allerdings  - echter, trouwens of vanzelfsprekend
Aufbruchstimmung  -  een sterke motivatie dat er nu iets gaat of moet gebeuren 
ausladen  -  het omgekeerde van uitnodigen/einladen. Iemand die al uitgenodigd is laten weten dat hij toch niet welkom is

Bandwurmwörter  -  lett: lintwormwoorden. Woorden aan elkaar plakken zodat een heel lang woord ontstaat
Blitzmarathon  -  flitsmarathon (politieactie)
Bompeln (boden-Ampeln) -  rode lichten in de grond bij tramoversteekplaatsen, zodat mensen die op hun mobieltje kijken en de verkeerslichten missen ook zien dat ze moeten wachten. Dat wordt nu in Augsburg getest
Broiler  -  gebraden kippetje
Bühnensucht - album van Herman Brood. Lett: podiumverslaving. Staat niet in het woordenboek, maar zou een mooie toevoeging zijn
bürokratendeutsch - bureaucratisch Duits (zoals 'disziplinarrechtliche Vorgangswürdigung', zie daar)

Dampfplauderer - spraakwaterval, kletsmajoor
Dauerbaustelle - chronische bouwput
disziplinarrechtliche Vorgangswürdigung - bureaucratisch Duits, afkomstig uit een tekst van de Berlijnse senaat. Suggesties voor een vertaling welkom

Feierabend - de tijd na je werk, vrije tijd
Fernweh - verlangen naar een ver oord
Fingerspitzengefühl - wordt ook in het Nederlands gebruikt, fijngevoeligheid
fracksausen - bang of angstig worden
fremdschämen - plaatsvervangend schamen 
Frühschoppen - gewoonte in Duitsland en Oostenrijk: 's ochtends in een café met wat mensen een drankje doen, meestal op zondag

Geheimratsecken - kalende zijvlakken van het voorhoofd
Gehwegschäden - stoepschade 
Geistesblitz - plotseling een goed idee krijgen

Halbstarke - woord uit de jaren vijftig: nozem, onwillige puber
Hirnie - sukkel, domkop
hirnverbrannt - gestoord (straattaal)
Kaulquappe - kikkervisje
Kinkerlitzchen - iets onbelangrijks
Kladderadatsch - het geluid dat je hoort als er iets hards op de grond valt
Kleingeist - iemand die kortzichtig en bekrompen is
Konsequenz - in de betekenis van: het strikt volgen van een principe of een doel. “Weinig woorden zeggen meer over ons Duitsers”, aldus de Duitse inzender
körperdumm - fysiek onhandig
Kotau - diepe buiging, je voor iemand vernederen, voor iemand kruipen

Ladenhüter - een product dat niet goed verkoopt en in de schappen blijft liggen en daarom dus de winkel 'bewaakt' 
Laufbereitschaft - ijver (lett: bereidheid om te lopen)
liebe - als bijvoeglijk naamwoord in de aanhef van een mail: brengt, voor Nederlandse ogen, warmte in formele omgangsvormen
die Lage peilen - een situatie bekijken

Marienkäfer - lieveheersbeestje

Narrenfreiheit - in een positie zijn iets te doen wat anderen niet mogen of kunnen (afkomstig van het carnaval)
nichtsdestotrotz - desalniettemin
nüscht - Berlijns voor ‘niets’

Parkhausblinker - Een automobilist die zijn knipperlichten gebruikt in een parkeergarage. Dit is de favoriet van premier Rutte, liet hij weten tijdens een persconferentie over de Nederlands-Duitse regeringsconsultaties. 

Ringelsocken - sokken met streepjes

salonfähig - 1. beschaafd 2. maatschappelijk/sociaal aanvaard
Schlamassel - gedonder, ellende, penarie
Schmetterling - vlinder
Schnuckelchen - liefje, mooi meisje
Schüsselchen - schaaltje
Sehnsucht - verlangen
Smombie - combinatie van de woorden smartphone en zombie - is iemand die alleen nog maar naar z’n telefoon staart en niets meer merkt van de wereld om hem heen. Duits jeugdwoord van 2015
Sprudel - mineraalwater met bubbels
Spülsaum - wat blijft liggen als de eb komt na de vloed
stoßlüften - een ruimte kort en intensief luchten
strapazierfähig - belastbaar

Trottel - kluns

Überschallgeschwindigkeit - sneller dan het geluid
unplattbar - niet lek te krijgen

Vokuhila - matje in je nek. Afkorting van: vorne kurz, hinten lang

Wollmilchsau - iets of iemand dat/die aan alle eigenschappen moet voldoen en alles moet kunnen

Reacties

Astrid Brongers - 14 juni 2022 02:03

Muntgewalt.

Reageer
Hans van der Veen - 10 februari 2021 13:07

Wat ik altijd een leuke vond: vor jemandem Manschetten haben. Weet niet goed hoe die formulering ontstaan is.

Reageer
y.h.m. vogelsang - 1 april 2020 13:48

iemand die lijdt aan verzamelwoede hoe wordt zo iemand genoemd

Reageer
Ad Himmelreich - 7 september 2018 19:31

"Promenadenmischung" is een van mijn favoriete Duitse woorden, eleganter en beeldender dan het Nederlandse "vuilnisbakkenras".

Reageer
Natalija - 9 maart 2018 18:15

Eine schöne Auflistung. Ich möchte noch das Wort hinzufügen:
unkaputtbar=niet stuk te krijgen

Und wie wäre es mit: Ringelpietz mit Anfassen...

Reageer
Stephan Schleim - 11 mei 2016 12:21

"Disziplinarrechtliche Vorgangswürdigung" is een lastige.

Aldus Google bestaat deze uitdrukking trouwens alleen op deze pagina.

Je behandelt (formeel: würdigen) dus een voorval vanuit het perspectief van het disciplinaire recht.

Zonder context is het helaas niet duidelijk wat dat zou betekenen, maar ik geloof het meteen dat die uitdrukking in het Beamtendeutsch bestaat.

Reageer
Stephan Schleim - 11 mei 2016 12:17

De "Wollmilchsau" ken ik alleen als "eierlegende Wollmilchsau", want een Wollmilchsau die geen eieren kan leggen voldoet blijkbaar niet aan de definitie alles te kunnen.

Aldus de Duden: "benennt ein Fantasienutztier, das die Eigenschaften von Huhn, Schaf, Kuh und Schwein in sich vereinigt."

Mijn lievelingswoord is trouwens Erfüllungsmelancholie (staat echter niet in de Duden).

Reageer
ziehel - 22 april 2016 22:02

De "Wollmilchsau" is eigenlijk beter bekend als "eierlegende Wollmilchsau", dus iemand die niet alleen aan alle eigenschappen voldoet maar bovendien (bijna) nog kan toveren.

Reageer
Mechthild - 22 april 2016 21:30

Was da fehlt, sind die Gebrauchsanleitungen. Muss ich sagen, "Ich sause frack" oder "Ich fracksause mich"?

Antwort:
Weder noch: das Fracksausen kriegen = große Angst bekommen, bzw. wenn jemand Angst hat, sagt man es über ihn: Der hat/kriegt das Fracksausen!

Kladderadatsch = economische of morele ineenstorting, für Ladenhüter hat das Niederländische eine hübsche Entsprechung = winkeldochter, und die Lage peilen = verkennen

Reageer
Maximaal 500 tekens toegestaan

Lees meer over 'Duitse taal':

'De Duitse taal is mijn gereedschap'

'De Duitse taal is mijn gereedschap'

Omdat het 10 oktober de Dag van de Duitse Taal is, spraken we vertalers Lotte Hammond en Ralph Aarnout over hun vak.


Lees meer

Een problematische beer

Een problematische beer

De Duitse minister Paus wordt voor 'Problembär' uitgemaakt, las columniste Inge Jooris in de Duitse media. Zijn haar dagen als minister geteld?


Lees meer

Vechten als ketellappers

Vechten als ketellappers

De Duitse regering heeft zo veel ruzie, het lijkt wel een bende 'Kesselflicker', zei een van de ministers. Columniste Inge Jooris legt uit wat hij bedoelt.


Lees meer

Een 'Sternstunde' voor Duitsland

Een 'Sternstunde' voor Duitsland

Sternstunde, een mooi en onvertaalbaar woord voor wat er nu gebeurt in Duitsland, tenminste dat hoopt columniste Inge Jooris.


Lees meer


top
Op deze site worden cookies gebruikt, wilt u hiermee akkoord gaan?
Accepteer Weiger