Arbeidsmarkt versus terreurdreiging
Overleg immigratiewet gestrand op veiligheidsvraagstuk

De onderhandelingen zijn uiteindelijk stukgelopen op het veiligheidsvraagstuk. Na de bomaanslagen op 11 maart in Madrid, waarbij tweehonderd mensen om het leven kwamen, zette de CDU/CSU het thema veiligheid boven aan de agenda. De partij verlangde een immigratiewet die het eenvoudiger zou maken om potentieel gevaarlijke (lees: terroristische) buitenlanders, evenals mensensmokkelaars en zogenaamde 'haatpredikers', uit te zetten. De SPD toonde zich bij monde van minister van Binnenlandse Zaken Otto Schily bereid om een persoon die in principe het land moet verlaten, maar vanwege humanitaire redenen niet naar het land van herkomst terug kan (omdat daar bijvoorbeeld de doodstraf dreigt), in zijn bewegings- en communicatievrijheid te beperken. Bovendien was Schily bereid om potentieel gevaarlijke personen preventief in hechtenis te nemen. Hij verschilt echter van mening met de CDU/CSU wat betreft de basis waarop iemand in hechtenis mag worden genomen: gaat de minister uit van een "op feiten gebaseerde gevarenprognose", zo vormt voor de CDU/CSU een verdenking alleen al voldoende aanleiding. Hoewel overeenstemming tussen SPD en CDU/CSU ook op dit punt alleszins tot de mogelijkheden behoort, hebben Die Grünen hier een streep getrokken en zijn uit de onderhandelingen gestapt. Zij beschouwen de eis van de CDU/CSU als onacceptabele aantasting van de rechtsstaat.

Dat betekent niet, dat de bondsregering nu helemaal geen nieuwe immigratiewet kan doorvoeren. Zij kan losse onderdelen van haar voorstel, die niet de goedkeuring van de Bondsraad vereisen, door het parlement sluizen en zo tot wetgeving verheffen. Dit betreft bijvoorbeeld het verscherpen van het integratiebeleid, het verlenen van tijdelijke verblijfsvergunningen aan hooggekwalificeerde werknemers en het erkennen van niet-statelijke en geslachtsgebonden vervolging als reden om in aanmerking te komen voor asiel in Duitsland. Daar staat echter tegenover, dat SPD en Die Grünen de voornaamste doelstelling van hun voorstel, een immigratiestroom die voor een belangrijk deel gestuurd wordt door de eisen van de Duitse arbeidsmarkt, niet op eigen houtje kan realiseren. Met de modernisering van de migratiewetgeving staat een van de speerpunten, en daarmee de geloofwaardigheid, van de tweede rood-groene regering op de helling. Een reddingspoging door de SPD, in de vorm van een onderonsje met de CDU/CSU, is een riskante onderneming: een breuk tussen SPD en Die Grünen is in dat geval allesbehalve denkbeeldig. Zowel de SPD als Die Grünen zullen het eens moeten worden met de oppositie. De onderhandelingen worden vermoedelijk na de verkiezingen van het Europees Parlement (13 juni) voortgezet.

Mark Schenkel is student Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en schrijft regelmatig artikelen voor het Duitslandweb. Momenteel studeert hij aan de Humboldt Universität in Berlijn.

Die Welt
Zuwanderung: Regierung schließt offenbahr Alleingang nicht mehr aus

Der Spiegel
Zuwanderungsgesetz: Grüne knalle die Tür zu

Der Spiegel
Henkel Interview: "Reiner Populismus bei der CDU"

Süddeutsche Zeitung
Dossier Zuwanderung

Tagesschau
Dossier Zuwanderung

Politicerscreen
Dossier Zuwanderung