Fatih Akin
De nieuwe Duitse film is Turks

Akıns debuut 'Kurz und schmerzlos' - een Martin Scorsese-achtige gangsterfilm over de Hamburgse onderwereld - trok aandacht van de critici en werd bekroond met veel prijzen. De bekroonde acteurs Mehmet Kurtulus, Adam Bousdoukos en Aleksandar Jovanovic vertolken in de film de rollen van de van kindsaf met elkaar bevriende jonge mannen uit een Hamburgse achterstandswijk: de Turkse Gabriel, de Griekse Costa en de Servische Bobby. De mannen proberen - ieder op eigen manier - iets van hun leven te maken. Gabriel droomt van een eigen café ergens aan de Turkse kust, Bobby doet louche zaken met een Albanese maffiabaas en trekt de wat naïeve en makkelijk te beïnvloeden Costa mee de afgrond in. De film toont een zeer geslaagd beeld van het leven van de tweede generatie allochtonen. Vaak in conflict met hun ouders proberen zij de vraag naar hun eigen identiteit te beantwoorden en zo hun plaats in de Duitse maatschappij te bepalen.

In 2000 verscheen de tweede film van Akın, deze keer een luchtige roadmovie met Moritz Bleibtreu in de hoofdrol, getiteld 'Im Juli'. Bleibtreu speelt Daniel die als leraar werkt en een volstrekt saai leven leidt totdat hij van de sieradenverkoopster July hoort dat de vrouw van zijn leven de zon op haar buik zou hebben. July gelooft niet in toeval, is heimelijk verliefd op Daniel en heeft zelf een tatoeage in de vorm van de zon. Door samenloop van omstandigheden valt Daniel echter op de Turkse Melek en volgt haar naar Istanboel. Hij neemt July in de auto mee en heeft een lange reis vol avonturen door Europa nodig om achter zijn echte gevoelens te komen. Deze vrolijke en pretentieloze roadmovie heeft veel weg van de films van Emir Kusturica, leent zich bij uitstek voor een zomerse avond in een openluchtbioscoop en dient het beste met een glaasje rosé geconsumeerd te worden.

In zo'n theater onder de sterren in een klein Zuid-Italiaans dorpje spelen de openings- en de slotscene van het nieuwste werk van Fatih Akıns 'Solino' (2002). In een lange flashback vertelt de film de geschiedenis van het echtpaar Rosa en Romano Amato die samen met hun twee zonen, Luigi en Giancarlo, in de jaren zestig hun dorp van herkomst verlaten om zich als gastarbeiders in het verre en koude Duitsland te vestigen. Aangekomen in Duisburg openen zij de eerste pizzeria in het Ruhrgebiet genoemd naar hun geboorteplaats Solino. Terwijl de ouders maar moeilijk aan het nieuwe leven in de Bondsrepubliek kunnen wennen, leren de jongens snel de taal, sluiten vriendschappen en voelen zich er al gauw thuis. Het tweede deel van de film, waarin het huwelijk van hun ouders op de klippen loopt en Rosa ziek wordt, is duidelijk zwakker. De karakters vervagen, het verhaal wordt te sentimenteel en verliest daardoor zijn geloofwaardigheid. Toch is 'Solino' geen slechte film. Vooral in het 'Duitse' gedeelte weet de regisseur ondanks de grote sprongen in de tijd goed het portret van de twee generaties van een migrantenfamilie te schetsen.

Autobiografisch

Een soort voorbereiding op 'Solino' was de twee jaar eerder gemaakte documentaire onder de titel 'Wir haben vergessen zurückzukehren'. Hierin interviewt Fatih Akın leden van zijn familie uit Duitsland en Turkije. De ouders van Akın kwamen meer dan dertig jaar geleden voor twee jaar naar Duitsland maar - zoals de vader het formuleerde - zijn vergeten om terug te gaan. Door middel van zeer persoonlijke gesprekken lukt het de regisseur uitstekend een genuanceerd beeld te geven van de verschillende aspecten van het leven in twee culturen.

Wie er nog meer van Fatih Akın wil zien, moet geduld hebben. Het lijkt echter alsof het wachten in de toekomst rijkelijk beloond zal worden. De regisseur werkt momenteel niet aan één film, nee, hij schrijft naar eigen zeggen aan een "Liebe, Tod und Teufel-Trilogie". Dan maar hopen dat het Nederlandse publiek in staat gesteld wordt om alledrie de films te bekijken. Misschien dat het Goethe-Institut daar weer een bijdrage aan kan leveren.

Iwona Mączka is germaniste

Boektip:
Göktürk, Deniz: 'Migration und Kino - Subnationale Mitleidskultur oder transnationale Rollenspiele?' in: Chiellino, Carmine: 'Interkulturelle Literatur in Deutschland'. Ein Handbuch, (Metzler, Stuttgart/Weimar 2000), blz.: 329-347