Examen over de grens
Stellingwerf College ontvangt Friese onderwijsprijs
Achtergrond - 15 januari 2003
(15 januari 2003) "Onderwijs moet levensecht zijn, anders beklijft het niet." Dat is de overtuiging van Otto Dallinga, docent Duits van het Stellingwerf College in het Friese Oosterwolde. Dallinga ontving onlangs de Friese onderwijsprijs voor het project 'Duits in Aurich', omdat volgens de jury zijn aanpak "vernieuwend en grensverleggend" is. Inmiddels is de school ook genomineerd voor de nationale onderwijsprijs die op 20 januari in Utrecht wordt uitgereikt. Belangrijkste onderdeel van 'Duits in Aurich' is dat de leerlingen het examen spreekvaardigheid afleggen in Duitsland met Duitse examinatoren.
Het Stellingwerf College zou trouwens nooit examens Duits in Aurich kunnen afnemen zonder de warme contacten met de scholengemeenschap Aurich-West en docent Nederlands Hajo Oldemann, die tegenwoordig z'n mondelinge examens Nederlands in Oosterwolde organiseert. "Na maar anderhalf jaar les spreken die Duitsers best goed Nederlands", zegt Saskia niet zonder bewondering. Maar ook hier komen jonge Duitsers in de weerbarstige taalpraktijk de nodige falsche Freunde tegen in de vorm van woorden die alleen in klank veel op elkaar lijken. De klacht "Die broek is mij veel te eng", werd in ieder geval in een modezaak in Oosterwolde niet gewaardeerd, want de reactie luidde: "Enge broeken verkopen wij niet!"
Niet te snel Du zeggen
Het lijkt zo voor de hand liggen, een examen Duits in Duitsland. Dallinga liep al een tijdje met het idee rond toen hij op een onderwijsconferentie van de Eems-Dollard regio in Emmen in oktober 2000 Hajo Oldemann leerde kennen. En toen ging het snel, want al in januari 2001 deed de eerste groep leerlingen van het Stellingwerf College examen spreekvaardigheid in Aurich. Sindsdien zit de groei er in, want binnenkort reist Dallinga af met een groep van maar liefst 72 leerlingen.
De kosten worden laag gehouden door te overnachten bij gastgezinnen. De kosten, die er zijn, betaalt de school, de leerlingen betalen een bescheiden eigen bijdrage. "Mijn doel is dat ze zich beter kunnen redden dan de doorsnee Nederlander op vakantie", stelt Dallinga. "Als de communicatie goed is en ze geen Nederlandse woorden gebruiken, dan krijgen ze een voldoende. En ze mogen natuurlijk ook niet te snel Du zeggen. Als ze ook nog behoorlijk Duits spreken, dan gaat het cijfer omhoog."
Levensecht onderwijs
Dallinga is in zijn 32 jaar voor de klas nooit dichter bij zijn ideaal van levensecht onderwijs geweest, vertelt hij. "Ik spreek natuurlijk zelf ook wel Duits in de klas, maar dat is niet hetzelfde. De leerlingen weten dat je Nederlander bent. Als je dan stug doorgaat creëer je alleen maar afstand. 'Pff, heb je weer zo'n leraar.' Maar door contacten met leeftijdsgenoten in Aurich kijken ze er heel anders tegenaan en wordt er beter geleerd!" Er zijn inmiddels ook al de nodige vriendschappen ontstaan tussen jongeren van beide scholen en tijdens vakanties zijn er spontane logeerpartijen over en weer. Dat de afstand niet al te groot is en het mentaliteitsverschil tussen Oosterwolde en Aurich ook wel meevalt, dat helpt. "Wat ik doe, zou in een grote stad niet kunnen", vertelt Dallinga. "In Münster of Hamburg zouden sommige leerlingen verdwalen. Een overzichtelijke Duitse Kleinstadt is ideaal voor zo'n project."
Bij de uitreiking van de Friese onderwijsprijs werd het Stellingwerf College uitvoerig geprezen door onderwijsgedeputeerde Jan Ploeg, die kortgeleden nog werkzaam was als auto-importeur. "Ik moest op school niets van het Duits hebben. Maar toen ik later vijftig keer per jaar in Duitsland zat, was ik toch wel blij met de lessen Duits. Het kan jullie ook gebeuren, dat je het Duits later goed kunt gebruiken", zei Ploeg tegen de leerlingen van het Stellingwerf College.
Van de officiële instanties heeft Dallinga alleen maar medewerking gekregen bij zijn praktijkexamen Duits. "Vroeger had dit niet gekund, met alle verplichte grammatica en de verplicht te lezen boeken. Ik heb daarbij altijd het gevoel gehad, dit is niet waar het echt om gaat. Dat gevoel heb ik pas de laatste jaren sinds de examens in Aurich." Dallinga is dan ook, in tegenstelling tot sommige van zijn collega's, een fervent voorstander van het havo-vak Duits 1. Dit taalonderwijs concentreert zich hoofdzakelijk op luisteren en spreken, zonder het verplicht lezen van Duitse boeken dat door veel leerlingen als straf wordt ervaren. "Ik hoop dat Duits 1 blijft. Ik vind in ieder geval dat scholen de vrijheid moeten houden om het onderwijs zo in te richten."
Duitslandbeeld
Het Duitslandbeeld van zijn leerlingen wordt ook niet slechter van de contacten met Aurich. "Leerlingen raken een stuk van hun vooroordelen kwijt. Jongeren vinden het leuk om informeel met mensen te praten en ontdekken snel dat de jongeren in Aurich nauwelijks van hen verschillen. Wat wij doen, zouden veel meer Nederlandse scholen moeten doen." Het voorbeeld van Dallinga is intern trouwens al gevolgd door zijn collega Frans, die binnenkort leerlingen examen laat doen in Brussel.
Onno P. Falkena is coördinator Nieuwe Media bijOmrop Fryslân in Leeuwarden. Hij is gespecialiseerd in tweetaligheid. In het kader van hetJournalistenstipendium Duitsland Nederlandwas Falkena in 1998 te gast bij deOstdeutscher Rundfunkin Potsdam.
Reacties
Klinkt goed!