'CDU'ers dragen Mutti-borden met hartjes op de i'
Seije Slager (Trouw) op journalistenreis in Duitsland

Hoe is het daar?

"Geweldig. We zijn hier sinds dinsdag. We hebben eerst gesproken met journalisten en wetenschappers om een beeld te krijgen van de campagne."

En wat is het beeld?
"Dat er geen campagne is. Het enige spannende is of de FDP die kiesdrempel haalt. Maar er is niemand die Merkel bedreigt. Er verschijnen elke dag acht feuilletons vol over hoe Merkel de campagne heeft gedepolitiseerd.

Ik zag woensdag zelf hoe ze dat deed tijdens een CDU-bijeenkomst in Hamburg. Daar sprak Merkel voor 4000 heel enthousiaste aanhangers. Ze staat dan drie kwartier te praten, maar ze zegt helemaal niets. Ze noemt geen enkele tegenstander bij naam, die bestaan gewoon niet. Ze spreekt alleen in heel algemene termen.

Maar het verrassende is: je staat wel drie kwartier geboeid te luisteren. Ze lijkt zo saai, maar er staat daar een echte leider. Ze straalt iets uit en ze kan echt goed vertellen."

Maar wat zegt Merkel dan?
"Nou, bijvoorbeeld over het minimumloon. Dat is er niet in Duitsland en daar is veel om te doen. Zij vertelt dan een verhaal en daar val je toch voor. Dat het in sommige sectoren inderdaad anders moet, omdat er verschrikkelijke omstandigheden heersen. ‘Maar u wilt toch niet dat wij bepalen hoe dat in die sectoren moet? Daar weten wij politici niets van. Dat moeten we aan de sociale partners overlaten. En wij politici verklaren het daarna bindend.’

Daarmee haalt ze heel effectief de lont uit de discussie. We waren daarna bij Die Grünen. Die zeggen dat ze er heel erg van balen dat ze er geen vinger achter krijgen.

Merkel benadrukt een familiegevoel. ‘We lossen dat in Duitsland onderling op.' Er stonden daar ook allemaal mensen met borden waar Mutti op stond, met een hartje op de i. Dat zou je in Nederland niet snel zien. En de bijeenkomst eindigde met het samen zingen van het volkslied. Dat vond ik ook wel heel apart."

Toen je me mailde dat ik je kon bellen, was je bij de Piratenpartei, zei je.
"Ja, dat was de enige partij waar ze wifi hadden. Maar dat was ook ongeveer het enige moderne daar. Bij alle andere partijen worden we informeel ontvangen en hebben we gesprekken met politici en campagnemensen. Hier zat een presidium achter een tafel en las punten op. Het was alsof we bij het Zentralkomitee van de communistische partij van Albanië waren in 1975.

Ik vroeg hen waarom ze eigenlijk niet van de NSA-affaire hebben geprofiteerd. Dat is toch koren op hun molen. Ja, dat vonden ze zelf ook heel raar, zeiden ze. Ze hadden er toch alles aan gedaan: ze hadden wel acht persberichten verstuurd. Maar die waren gewoon niet opgepikt.

Die Piraten moeten echt nog groeien voordat ze een zelfstandige politieke kracht zijn."

En die andere nieuwe partij in de Duitse politiek, de Alternative für Deutschland? Heb je daar een indruk van?
"Ja, we hebben geluncht met Beatrix von Storch van de AfD. Zij is advocaat en praat ook zo. Het is heel interessant om te zien hoe die partij probeert de euroscepsis te vertegenwoordigen. De boodschap was: ‘De euro is een politiek project, dat snappen we, maar je moet het ook kunnen zeggen als een project mislukt.’

Ze profileren zich juist als pro-Europa. Ze zien alleen de euro als probleem. ‘We moeten in Europa samenwerken als vrienden’, zei ze. ‘De euro verdeelt Europa in debiteuren en crediteuren. Dat is niet goed.’ En je merkt dat ze hun uiterste best doen om heel ver weg te blijven van alles wat extreem-rechts is.

Dat vind ik trouwens ook heel opvallend. Overal waar je komt merk je: Europa is in Duitsland echt nog een geloof. Zelfs bij de Alternative für Deutschland."