Minister Von der Leyen genoemd als voorzitter Europese Commissie

Ursula von der Leyen (60) is het verrassende compromis waarover de EU-leiders het dinsdag eens zijn geworden. De afgelopen dagen liepen de onderhandelingen over de kandidatuur de Duitse christen-democraat Manfred Weber en de Nederlandse sociaal-democraat Frans Timmermans vast. Zij waren als Spitzenkandidaten door hun fracties in het Europees Parlement benoemd om EC-voorzitter Jean-Claude Juncker op te volgen. Met de keuze voor Von der Leyen (CDU) laat de Europese Raad het principe los dat een van de Spitzenkandidaten EC-voorzitter moet worden. 

Von der Leyen zou de eerste vrouw aan het hoofd van de Europese Commissie worden en het zou voor het eerst in meer dan 50 jaar zijn dat Duitsland de post heeft. Voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk droeg haar dinsdagmiddag officieel voor. Voorzitter van de Europese Raad moet dan de Belgische minister-president Charles Michel worden en een sociaal-democraat moet voor 2,5 jaar voorzitter van het Europees Parlement worden.

Als enige EU-leider onthield Angela Merkel zich van stem bij de nominatie van Von der Leyen, naar verluidt omdat coalitiepartner SPD er niet achter stond. Zelf zei ze verheugd te zijn over de keuze voor haar partijgenoot. Lees meer bij tagesschau.de

Externe adviseurs

Von der Leyen is sinds 2013 minister van Defensie. Ze kreeg de lastige taak het Duitse leger, waarop jarenlang was bezuinigd, te hervormen. De afgelopen jaren lag ze vaak onder vuur. De Bundeswehr kampt nog steeds met ernstige tekorten en slecht materieel. De Duitse rekenkamer heeft het ministerie van Defensie al meerdere keren op de vingers getikt omdat het te veel geld verspilt en gebreken verdoezelt. De minister zelf moet zich bovendien verantwoorden voor wat de Berateraffäre wordt genoemd: het gebruik van externe adviseurs,  waaraan in 2015 en 2016 tenminste 200 miljoen euro is besteed. 

In 2017 baarde Von der Leyen opzien toen ze over een mentaliteitsprobleem bij het Duitse leger sprak. Dat was na het schandaal rond Franco A., een militair met extreem-rechtse sympathieën die aanslagen wilde plegen. Ook waren er berichten over wangedrag van elitetroepen. Volgens Von der Leyen ging het daarbij niet om incidenten. Ze kreeg toen veel kritiek. Toch kondigde ze hervormingen en een cultuuromslag in de Bundeswehr aan, zoals de herziening van de Traditionserlass. Daarin is vastgelegd hoe het Duitse leger met het nationaal-socialistische verleden moet omgaan.

Gezinsbeleid en vrouwenquotum

Von der Leyen was tussen 2009 en 2013 minister van Werkgelegenheid, in kabinet Merkel-II. Daar viel ze onder meer op als voorvechter voor een vrouwenquotum van 30 procent voor raden van bestuur in het bedrijfsleven. Niet iedereen in haar partij was het daarmee eens. Het quotum werd in 2016 ingevoerd. Toen was Von der Leyen, arts en moeder van zeven kinderen, inmiddels minister van Defensie. Als minister van Gezinszaken, van 2005 tot 2009, wist ze een modern gezinsbeleid in te voeren - ze stimuleerde bijvoorbeeld vaderschapsverlof - ondanks de felle kritiek van conservatieve partijgenoten. 

Ze gold lange tijd als opvolger van kanselier Merkel. Dat scenario werd echter, met de belasting die Von der Leyens defensiepost met zich meebracht, steeds onwaarschijnlijker. Bovendien lag haar moderne beleid niet goed bij de conservatieve vleugel van de CDU. En juist die wilde de partij weer aan zich binden, toen de christen-democraten eind 2018 op zoek moesten naar een nieuwe voorzitter. Na de verkiezingsnederlagen in Hessen en Beieren schoof Merkel niet Von der Leyen, maar Annegret Kramp-Karrenbauer naar voren. 

Lees ook het portret van de Süddeutsche Zeitung van november 2018: Von der Leyen, die große Solistin