Farah Karimi over Bündnis 90/Die Grünen

11 september 2002

Farah Karimi

GroenLinks
Woordvoerdster Buitenlandse
Zaken van de Tweede
Kamerfractie

Voelt u zich verbonden met Bündnis 90/Die Grünen?
Voordat ik naar Nederland kwam, heb ik enkele jaren in Duitsland gewoond. Daar heb ik de lokale groene politiek van nabij meegemaakt. Mijn partner was actief lid, en ooit zelfs gemeenteraadskandidaat, van de Grünen in het plaatsje Altenholz, bij Kiel. Als woordvoerder Buitenlandse en Europese zaken van de Tweede Kamerfractie van GroenLinks heb ik uiteraard regelmatig contact met Duitse groene politici. De Grünen zijn, qua politieke invloed, ledental en financiële en personele middelen, de belangrijkste groene partij ter wereld. Uit de successen en mislukkingen van de Duitse zusterpartij in de rood-groene regering vallen voor GroenLinks belangrijke lessen te trekken.

Bestaan er samenwerkingsverbanden tussen GroenLinks en Bündnis 90/Die Grünen?
GroenLinks en Bündnis 90/Die Grünen zijn dragende krachten binnen de Europese Federatie van Groene Partijen. Dit samenwerkingsverband van dertig groene partijen uit West- én Oost-Europa wordt steeds hechter. Het streven is om in 2004 als Europese Groene Partij, met een wervend gemeenschappelijk manifest, de Europese verkiezingen in te gaan.

Daarnaast werken de GroenLinks-afgevaardigden in het Europees Parlement intensief samen met hun Duitse collega's in de fractie van de Groenen / Europese Vrije Alliantie.

In de grensregio's bestaan veel, soms gestructureerde contacten tussen GroenLinksers en Grünen. Er bestaat ook een zogenaamde Heerlen Groep van Nederlandse, Duitse, Vlaamse en Waalse Groenen die van onderop aan Europese partijvorming proberen te werken.

Sinds kort werkt het grote wetenschappelijk bureau van de Grünen, de Heinrich Böll Stiftung, met haar kleinere pendanten bij GroenLinks en andere groene partijen samen in het Green Academic Network.
Vooral inzake de toekomst van de Europese integratie proberen GroenLinks en de Grünen aan gemeenschappelijke visievorming te doen. Samen met o.a. Bondsdaglid Christian Sterzing heb ik vorig jaar een manifest geschreven over de uitdagingen waar de EU na de déconfiture van Nice voor staat.

Waar liggen inhoudelijke overeenkomsten tussen de Duitse en de Nederlandse Groenen?
Rekening houdend met de afwijkende nationale context, komt het programma van de Grünen voor zeker tachtig procent overeen met dat van GroenLinks. In beide programma's zijn zgn. eco-libertaire of post-materialistische waarden sterk verankerd: ecologische duurzaamheid, culturele openheid, internationale solidariteit.

In hoeverre verschilt het profiel van de Duitse en de Nederlandse Groenen?
De Groenen hebben, in tegenstelling tot GroenLinks, geen duidelijk sociaal-economisch profiel. Het is geen toeval dat de (fraaie) verkiezingsaffiches van de Grünen nauwelijks sociaal-economische vraagstukken thematiseren. De langdurige stromingenstrijd tussen Linke en Realos, waarbij de werkgelegenheidsrecepten varieerden van ouderwets keynesianisme tot eco-liberalisme, is niet vreemd aan de problemen die de Grünen hebben om zich op sociaal-economisch vlak te profileren.

Wat kan GroenLinks van Bündnis 90/Die Grünen leren?
Dat het dragen van regeringsverantwoordelijkheid een goede programmatische voorbereiding vergt; realistische verwachtingen bij de achterban; een zorgvuldige keuze van ministersposten; goede afstemming en communicatie tussen bewindslieden, fractie en partij; een zelfbewuste houding ten opzichte van de coalitiepartner(s).

Tekortkomingen op deze vlakken verklaren de grote, bijna fatale crises die de Grünen in de eerste drie jaar van hun regeringsdeelname hebben doorgemaakt.

Wat kan Bündnis 90/Die Grünen van GroenLinks leren?
Hoe je binnen een partij met elkaar van mening kunt verschillen zonder elkaar de tent uit te vechten. Gelukkig lijkt de stromingenstrijd binnen de Grünen geluwd, dankzij het aantreden van Fritz Kuhn en Renate Künast (later opgevolgd door Claudia Roth) als gezaghebbende partijvoorzitters en de verzoening tussen Joschka Fischer en zijn partij.

Hoe heeft de regering-Schröder het gedaan de afgelopen vier jaar?

Rood-groen heeft gefaald bij het terugdringen van de werkloosheid. Dat wordt, terecht, vooral de SPD aangerekend. De Groene
Bondsdagfractie heeft al lang vóór de Hartz-commissie werd ingesteld voorstellen gelanceerd voor een moderne balans tussen flexibiliteit en zekerheid op de arbeidsmarkt, maar daar bleef de coalitiepartner toen nog doof voor.

Wat is het grootste probleem in Duitsland dat de nieuwe regering moet aanpakken?
De werkloosheid. Maar niet minder belangrijk is dat het nieuwe Duitse zelfbewustzijn in de buitenlandse politiek binnen besluitvaardige en democratische Europese structuren tot uitdrukking kan komen, en niet daarbuiten. Het onvermogen van rood-groen, Joschka Fischer helaas voorop, om een evenwichtige politiek te voeren ten aanzien van het Israëlisch-Palestijnse conflict, de wijze waarop Berlijn een zelfbewuste Europese politiek die niet slaafs achter Washington aanhobbelt frustreert, onderstreept de noodzaak van een betere Europese inbedding van de Duitse (Franse, Britse etc.) buitenlandse politiek. Omdat Parijs en Londen koersen op een directorium van grote lidstaten zal Duitsland, in bondgenootschap met kleinere lidstaten zoals Nederland, alles op alles moeten zetten om het communautaire model te redden.  

Rechts staat momenteel in Europa op winst. Bent u van mening dat ook bij de verkiezingen in Duitsland een verschuiving naar rechts plaats zal vinden?
Dat is geenszins onvermijdelijk. De maatschappelijke veranderingen die rood-groen gang heeft gezet zijn nog niet allemaal maatschappelijk verankerd. Het zijn kleine, kwetsbare plantjes. Er is nog vier jaar rood-groen nodig om er robuuste bomen van te maken. Met dat argument moeten de Groenen hun potentiële achterban kunnen mobiliseren. De rechts-radicale Schill-partij is onzichtbaar in de peilingen. Het populistische offensief van de FDP-ers Möllemann en Westerwelle heeft geen resultaat gehad. De conservatief Stoiber durft het tot nu toe niet aan om van migratie of onveiligheid een groot campagnethema te maken. Dit alles geeft aan dat zich in Duitsland allerminst een Italiaans, Frans of Nederlands scenario hoeft te ontrollen tussen nu en 22 september.

Uw prognose voor de uitslag van 22 september?

Veel Wechselwähler in het politieke midden vertrouwen het land toch liever niet toe aan het harteloze duo Stoiber/Westerwelle en helpen Schröder aan de stemmen die hij nodig heeft voor voortzetting van zijn coalitie met de Grünen.