Laschet alsnog lijsttrekker van afgematte CDU/CSU

Beide mannen zijn partijvoorzitter; Laschet van de CDU en Söder van de kleine zusterpartij in Beieren, de CSU. Normaalgesproken levert de veel grotere CDU de kanselierskandidaat, maar omdat Söder in peilingen veel populairder is dan Laschet, wilde de CSU afdwingen dat het ditmaal de eigen voorzitter zou worden.  

Vorige week sprak het CDU-bestuur zich uit voor Laschet als Kanzlerkandidat, maar tot ieders verrassing deed Söder dat af als achterkamertjespolitiek. Hij zei veel steun te krijgen van partijkader uit het hele land. En inderdaad, steeds meer CDU’ers, van deelstaatpremiers tot Bondsdagleden, vielen Laschet openlijk af. Dagen van overleg brachten geen oplossing en ook een gesprek tussen de twee rivalen zondagnacht in de plenaire vergaderzaal van de Bondsdag in Berlijn leverde niets op.

Laschet riep het CDU-bestuur gisterenavond nogmaals online bijeen om te bepalen hoe de partij tot een keuze moest komen. Een emotionele en chaotische vergadering volgde: het plan om ook regionale bestuurders te laten stemmen werd afgewezen, een digitale stemming lukte eerst niet door technische problemen en via twitter werd er lustig op los gelekt. Maar uiteindelijk stemde het bestuur na middernacht in meerderheid toch voor Laschet. Söder ging eerst slapen en liet pas vandaag om 12 uur weten dat ‘de teerling is geworpen’ en dat Laschet de kandidaat is voor CDU en CSU. 

Vriendelijke oom

Dat Söder het zoveel beter doet in de peilingen dan Laschet heeft met Laschets gebrek aan charisma te maken. Naast de grote, welbespraakte CSU-leider uit Beieren oogt Laschet als een vriendelijke oom, niet echt doortastend. 

Söder profileerde zich het afgelopen jaar in de coronacrisis als succesvol crisismanager, Laschet werd gezien als twijfelaar, de man die zijn coronabeleid steeds weer moest aanpassen. Toch maakte ook Söder fouten en was hij uiteindelijk niet per se succesvoller dan zijn collega in Noordrijn-Westfalen. De besmettingscijfers in de West-Duitse deelstaat zijn op dit moment lager dan die in Beieren. 

Laschet, zoon van een mijnwerker die zich opwerkte tot leraar en hoofd van een basisschool, heeft de afgelopen jaren verschillende keren laten zien dat hij vanuit een achterstandspositie goed kan scoren. Dat kan hem nu goed van pas komen. Nu de rook is opgetrokken blijft een verdeelde partij achter. De machtsstrijd van de afgelopen week heeft de partij flink beschadigd. En de ontevredenheid bij de partijbasis is groot: die had Söder als favoriet en moet nu accepteren dat het bestuur Laschet er toch doorheen heeft gedrukt. 

De man van elastiek, noemt Der Spiegel Laschet vandaag. Normaal gesproken hebben politici met de beste populariteitscijfers de meeste kans op succes, aldus de nieuwssite. “Bij Laschet geldt klaarblijkelijk het omgekeerde: hoe slechter zijn cijfers, des te beter gaat het met hem.” Dat bleek toen hij in januari verrassend werd gekozen tot CDU-voorzitter. En in 2017, toen weinigen hem zagen als de nieuwe minister-president van Noordrijn-Westfalen. Toch werd hij dat en hij wist de economisch kwakkelende deelstaat er weer aardig bovenop te krijgen.

Klimaatbeleid

Laschet benadrukte vanmiddag in zijn eerste persconferentie als kanselierskandidaat het belang van modernisering van Duitsland. Duitsland kampt al langer met problemen in de auto-industrie, bij de energietransitie, de digitalisering en het migratie- en integratiebeleid. 

Tegelijkertijd heeft Laschet al eerder gezegd dat het met die modernisering niet te snel moet gaan. Hij wil klimaatverandering tegengaan, maar daarbij wel oog houden voor de belangen van de economie. Volgend jaar worden de laatste kerncentrales in Duitsland stilgelegd, zei hij in januari in een CDU-debat, en dan is het "extreem ambitieus" om ook de kolencentrales snel te willen sluiten. "Betaalbare en beschikbare stroom moet ergens vandaan komen." Dat kan conflictstof opleveren met de Groenen, de tweede partij in de peilingen en de meest waarschijnlijke coalitiepartner als de CDU gaat regeren. 

'Russlandversteher'

In de wereldpolitiek zal Laschet zich nog moeten bewijzen. Volgens critici is hij als minister-president van Noordrijn-Westfalen een provinciaal met weinig internationale ervaring. Zelf ziet hij zich als “klassieke transatlanticus met een sterke focus op Europa”, schreef Der Spiegel eerder dit jaar. Van 1999 tot en met 2005 was hij lid van het Europees Parlement.

Bij het opbouwen van zijn internationale contacten kan problematisch zijn dat Laschet geldt als een Russlandversteher - een negatieve benaming voor mensen die begrip tonen voor de belangen van Rusland. Hij is een voorstander van de omstreden gaspijplijn Nordstream 2, die Russisch gas via de Oostzee naar Duitsland moet brengen. Dat Duitsland en Europa zich daarmee afhankelijker maken van Rusland, is niet alleen tegen het zere been van veel Oost-Europese landen - en met name Oekraïne - ook de Verenigde Staten vinden dat een probleem. Ook hier staan de Groenen lijnrecht tegenover Laschet.

Als Laschet kanselier wordt, zal hij in Europa grotendeels Merkels koers voortzetten, is de verwachting. Hij heeft veel contacten in Frankrijk en zal in de EU veel belang hechten aan de Frans-Duitse as. Laschet groeide op in Aken, aan de grens met België en Nederland, waar het enthousiasme voor Europa hem met de paplepel is ingegoten. Hij kent naast Frankrijk ook Nederland en België heel goed. Als Laschet straks in het Bundeskanzleramt in Berlijn terecht komt, is dat gunstig voor Nederland.