Waargebeurde film over dikke Duitse kapster
'Die Friseuse' in de Nederlandse bioscopen

‘Die Friseuse’ gaat over een kapster in de Oost-Berlijnse wijk Marzahn, die tegen onrecht en vooroordelen aanloopt, maar zich daardoor niet laat kisten.

Marzahn is bekend terrein voor Stieler, die samen met regisseur Andreas Dresen al meerdere films maakte over het leven in de nieuwe deelstaten. Maar voor regisseuse Dörrie, opgegroeid in West-Duitsland en woonachtig in München, was het allemaal nieuw. Dat baarde Dörrie flinke zorgen, vertelt Stieler voorafgaand aan de voorpremière van de film in bioscoop Rialto in Amsterdam.

Dörrie twijfelde toen het script af was of ze dat wel kon, een film draaien in Oost-Duitsland. Maar dat ze de wereld waarin die film zich afspeelt niet kende, was juist een voordeel, vindt Stieler. Bij de eerste kennismaking met Marzahn - eentonige flats die na de val van de Muur een kleurtje hebben gekregen dat de sociale achterstanden echter niet kan verhullen - riep Dörrie uit: “Het is net Amerika!”

Verschillen tussen Oost en West

Meer dan twintig jaar na de val van de Muur is wat ooit het andere Duitsland was voor veel Duitsers nog steeds onbekend. Maar Stieler is hier niet echt somber over. “Het is beter om te accepteren dat er verschillen zijn, dan het er steeds over te hebben hoe lang het nog duurt voor ze weg zijn”, vertelt ze in Amsterdam. “Want ze blijven toch wel.”

De regisseuse en de scenarioschrijfster hebben veel met elkaar gesproken over de kleine typische verschillen tussen Oost- en West-Duitsland. Dat een Oost-Duitser altijd direct een hand geeft bij een begroeting en een West-Duitser niet. Dat je in het Oosten altijd je schoenen uit doet zodra je een woning binnenkomt, wat in het Westen niet gebruikelijk is.

‘Die Friseuse’ is de eerste film van Dörrie waarvoor zij niet zelf het scenario schreef. Toen ze de eerste opzet min of meer per toeval onder ogen kreeg, werd ze spontaan verliefd op kapster Kathi König, aldus de regisseuse in de Berliner Zeitung bij de Duitse première in februari. Hetzelfde gebeurde Stieler toen ze de echte ‘Kathi König’ in Berlijn leerde kennen.

'Niet esthetisch'

 Stieler heeft het verhaal over de ontstaansgeschiedenis van de film ongetwijfeld al ontelbare keren verteld, maar na afloop van de voorpremière in Amsterdam herhaalt ze de geschiedenis voor het Nederlandse publiek met zichtbaar plezier.

Op aanraden van haar man bezocht Stieler de van oorsprong Oost-Duitse kapster Kathleen Cieplik in Berlijn. Een vrouw met bont gekleurde haren en zo dik, dat ze alleen overdwars de deur door kon. Stieler liet zich knippen en Cieplik vertelde. Over haar leven en vooral over wat daarin allemaal niet goed ging.

Bijvoorbeeld over die keer dat ze telefonisch was aangenomen bij een kapsalon. Maar toen ze zich meldde voor haar eerste werkdag, kreeg ze van de eigenaresse, geschrokken van Ciepliks omvang, te horen kreeg dat het toch niet door kon gaan. “Het kappersvak is een esthetisch vak”, legde de eigenaresse haar uit, “en u, u bent niet esthetisch.”

Berlijns dialect

De kapster vertelde over al haar leed met zoveel humor, dat Stieler al bij deze eerste kennismaking besloot dat ze er een film over wilde maken. De afwijzing in de kapsalon werd het uitgangspunt. Stieler heeft het verhaal uitgebreid met fictieve vondsten uit wat ze noemt 'haar eigen universum'.

Kapster Kathi König, voortreffelijk gespeeld door Gabriela Maria Schmeide, besluit niet bij de pakken neer te gaan zitten en een eigen kapsalon te openen, tegenover de kapsalon waar ze niet mocht komen werken. Daarvoor heeft ze geld nodig en om dat bij elkaar te krijgen, stort ze zich van het ene probleem in het andere. Ze draait er zelfs haar hand niet voor om, Vietnamezen de Pools-Duitse grens over te smokkelen. Met alle gevolgen van dien.

Wie niet van slapstick houdt, moet even doorzetten. Vooral in het begin van de film zijn veel vastzittende dikke lichamen te zien. Maar de sterke dialogen, grotendeels in Berlijns dialect, maken veel goed. En naarmate de film vordert, worden de personages minder karikaturaal en echter.

Stieler wilde een film maken over een vrouw die er bij alle tegenslagen in slaagt haar waardigheid te behouden. Daarin is ze geslaagd.

'Die Friseuse' is vanaf donderdag 15 juli in Nederlandse bioscopen te zien.

Katja Geelhoed is historica en werkt als freelance researcher voor onder meer de VPRO.

Flyer Die Friseuse: Paradiso Films