Rel om concerten pro-Palestijnse Macklemore

Macklemore heeft twee optredens in Duitsland gepland: met Pinksteren op het festival World Club Dome in Frankfurt en in juli op het Deichbrand-festival in Cuxhaven. De nationale antisemitismecoördinator, Felix Klein, noemde het unerträglich (niet te verdragen) dat de rapper komt optreden. Beide festivalorganisaties werden onder druk gezet om het optreden af te zeggen. Dat is vooralsnog niet gebeurd.

Het Deichbrand festival, dat van 17 tot en met 20 juli plaatsvindt in Cuxhaven (Nedersaksen), heeft in een verklaring afstand genomen van elke vorm van antisemitisme. Maar de organisatie weigert  om de uitnodiging aan Benjamin Haggerty, zoals rapper Macklemore eigenlijk heet, in te trekken. Op het festival treden zo'n 120 kunstenaars op en er worden rond de 60.000 bezoekers verwacht.

Volgens Gerhard Wegner, door de deelstaat Nedersaksen aangesteld als regeringscoördinator antisemitisme, is het niet voldoende dat de organisatie zich distantieert van antisemitisme. “Macklemore is een antisemitische en anti-Israëlische propagandist die dit podium niet verdient”, liet hij in april weten. Wegner heeft de commissie ingesteld die het optreden van de rapper in de gaten moet houden en als het nodig is, tijdens het festival moet kunnen ingrijpen.

De Duitse Centrale Joodse Raad waarschuwde dat Deichbrand vanwege het optreden van Macklemore geen veilige plek voor joden is. Michael Fürst, voorzitter van de vereniging van Joodse Gemeenten in Nedersaksen, spreekt dat tegen. Hij ziet geen direct gevaar voor joden op Deichbrand, al vindt ook hij dat met de uitnodiging van Macklemore een grens wordt overschreden. 

Steun voor Gaza

De kritiek op Macklemore zwelde aan toen hij vorig jaar het nummer ‘Hinds Hall’ uitbracht, waarin hij zijn steun uitsprak voor de Palestijnen in Gaza. Ook rappte hij over pro-Palestijnse studentenprotesten op Amerikaanse universiteiten. In het nummer beschrijft hij Israël als een apartheidsstaat, stelt hij dat voormalig president Joe Biden medeplichtig is aan het Israëlische geweld en roept hij andere artiesten op om zich ook uit te spreken. Ook prijst hij “joodse broeders en zusters” die solidair zijn aan de Palestijnse zaak. De streamingsopbrengsten van het nummer belooft de rapper te doneren aan de VN-hulporganisatie UNRWA.

Voor antisemitisme-coördinator Wegner is het grootste probleem met de muziek van Macklemore dat hij wél zegt dat Israël genocide pleegt, “maar nog niet eens verwijst naar de genocidale bedoelingen van terreurgroep Hamas”, zegt Wegner op de regionale nieuwssite NDR. Concrete voorbeelden van antisemitisme in Macklemore’s teksten noemt Wegner niet.

Overigens hanteert Duitsland de definitie van antisemitisme van de International Holocaust Remembrance Alliance IHRA. Volgens deze brede definitie kan kritiek op Israël als Joodse staat ook een indirecte vorm van antisemitisme zijn.

Volgens de Duitse socioloog Lukas Geck doet Macklemore Holocaust-relativerende uitspraken die “duidelijk antisemitisch” zijn, en vergoeilijkt de rapper terreur in zeker drie van zijn nummers. Ook Geck vindt het problematisch dat Hamas en de terreuraanslagen van 7 oktober 2023 niet in de teksten voorkomen.

De rapper spreekt zich vaker uit over sociale kwesties. Zo maakte hij ook al eens een nummer over LHBTI-rechten, bekritiseerde hij consumentisme en reflecteert hij op wit privilege.

‘Fucked up’

In februari ontstond in Duitsland opnieuw ophef toen Macklemore het nummer ‘Fucked up’ uitbracht. Daarin uit hij wederom felle kritiek op het handelen van Israël in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever. Ook stelt hij de Amerikaanse betrokkenheid daarbij aan de kaak. De Duitse Centrale Joodse Raad noemt het nummer op Instagram “anti-Israëlische propaganda”. Met het gebruik van “anti-Joodse complottheorieën” en door het “bagatelliseren van de Holocaust” bereikt Macklemore volgens de organisatie “een nieuw dieptepunt”.

De Zentralrat der Juden haalt enkele concrete voorbeelden aan. Zo verbindt Macklemore specifieke economische problemen in de Verenigde Staten aan de Amerikaanse steun voor Israël. Volgens de Raad voedt dat het antisemitische beeld van ‘rijke Joden’. De kritiek van Macklemore kan ook anders worden opgevat: waarom gaat er wél geld naar militaire steun, maar niet naar het verlichten van sociaaleconomische problematiek?

Daarnaast hekelt de Centrale Joodse Raad de vergelijking in de videoclip tussen een kind in het getto van Warschau en een kind in de Palestijnse stad Jenin. Ook Geck vindt dat problematisch: “De Holocaust wordt zo geïnstrumentaliseerd om Israël te demoniseren.” 

In 2014 kwam Macklemore in opspraak omdat hij bij een optreden in Seattle verkleed was op een manier die door velen als antisemitisch werd beschouwd. Volgens de rapper was dat niet zijn intentie, de grote nepneus, pruik en baard waren een willekeurige vermomming, zei hij toen.

Aanvullende maatregelen

Ondanks de kritiek blijft het Deichbrand-festival achter het optreden van Macklemore staan. Deelstaatregeringscoördinator antisemitisme Wegner wil dat de organisatie van Deichbrand voorafgaand aan het festival met een antisemitisme-verklaring komt en vraagt de organisatie ook om Macklemore een vergelijkbare tekst te laten voorlezen voor hij aan zijn optreden begint. Festivalmedewerkers moeten daarnaast een training krijgen om in te grijpen bij antisemitische uitingen van bezoekers en er zou door het festival op een andere locatie in Cuxhaven een discussie rondom het thema georganiseerd moeten worden. 

Macklemore treedt deze zomer ook op bij het Zwitserse Gurtenfestival, ook hier werd met een open brief gevraagd hem te 'cancellen'. Maar in Zwitserland kan de rapper ook op steun rekenen. Een open brief die zich uitspreekt vóór zijn optreden werd door 500 mensen ondertekend.