CDU overweegt inzet omstreden Palantir-software

Palantir maakt software die helpt bij het automatiseren van taken van inlichtingendiensten en de defensiesector. Het bedrijf maakt veel verschillende producten, maar  Dobrindt is vooral geïnteresseerd in Gotham, dat zich richt op surveillance. Dit programma stelt met behulp van AI razendsnel een profiel op van een individu, gebaseerd op sociale media, telefoongegevens, justitiële documentatie en andere data.

Variaties op Gotham worden nu al gebruikt in meerdere deelstaten. De politie in Hessen, Noordrijn-Westfalen en Beieren werkt al met de software. In Baden-Württemberg is regeringspartij CDU ook voorstander van het gebruik van Palantir-producten, maar stuit vooralsnog op tegenstand bij coalitiepartner De Groenen. Verschillende CDU-politici roepen op  de software ook landelijk in te zetten.  Dobrindt laat het gebruik van de software door de Bundespolizei en het Bundeskriminalamt, de federale recherche, nu onderzoeken, meldde weekblad Stern onlangs.

Het Amerikaanse systeem kreeg in verschillende deelstaten al toegang tot grote hoeveelheden vertrouwelijke politiegegevens. Die worden volgens het bedrijf enkel op Duitse servers opgeslagen, maar een garantie dat er geen kopieën naar het Amerikaanse bedrijf worden verzonden, is er niet. “We moeten ze vertrouwen”, zei een Beierse veiligheidsambtenaar onlangs tegen de Süddeutsche Zeitung.

Tegen de democratie

Volgens meerdere Duitse privacy-organisaties en politici van onder meer Die Linke en Die Grünen zijn er genoeg redenen om het bedrijf, in handen van de Duits-Amerikaanse investeerder Peter Thiel,  niet te vertrouwen. Onder meer vanwege de  controversiële opvattingen van de bedrijfstop.

Peter Thiel richtte Palantir op in 2003, samen met de huidige CEO Alex Karp. Daarbij kregen ze steun van de CIA. Beide mannen staan bekend als zeer patriottistisch. Zo zei Karp in The New York Times dat het Westen “superieur” is aan andere samenlevingen. Thiel staat te boek als radicaal libertijn, en is geen voorstander van democratie. Volgens hem gaan democratie en vrijheid niet samen.

Thiel onderhoudt hechte banden met de Amerikaanse president Donald Trump en vicepresident J.D. Vance. Mede dankzij de megadonaties van Thiel wist Vance het te schoppen tot senator en later vicepresident. Door de goede relatie met de Amerikaanse regering en de opkomst van AI, gaat het Palantir afgelopen jaar voor de wind. Zo sloot het bedrijf een megadeal van 10 miljard dollar voor het leveren van AI-diensten aan het Amerikaanse leger, een van de grootste contracten die het leger in de Verenigde Staten ooit heeft gesloten. Afgelopen kwartaal steeg de omzet van Palantir tot 1 miljard euro,  maar liefst 48 procent hoger dan in dezelfde periode vorig jaar.

Amerikaanse inlichtingendiensten maken al langer gebruik van Palantir, dat zich tot doel heeft gesteld om “Amerika dodelijker te maken”. Er gaan al jaren geruchten dat het bedrijf heeft geholpen bij de opsporing van Osama Bin Laden. Ook de Amerikaanse immigratiedienst ICE geeft aan gebruik te maken van Palantir producten om de bewegingen en sociale contacten van migranten in kaart te brengen.

Palantir-medewerkers bij de recherche 

Ondanks de controverse rondom Palantir en oprichter  Thiel spreken verschillende CDU’ers en CSU’ers, onder wie deelstaatministers Herbert Paul (Noordrijn-Westfalen) en Thomas Strobl (Baden-Württemberg), zich alvast openlijk uit voor Palantir. Zij stellen: er bestaan geen alternatieven die net zo goed getest zijn.

Na de recente aanslagen in Magdeburg, Aschaffenburg, Solingen en Mannheim kwamen er steeds weer stemmen op voor het verbeteren van de inlichtingen-analyse  in Duitsland. Telkens werd pas na een aanslag duidelijk wat er al over de dader bekend was bij verschillende instanties, maar vanwege een gebrek aan centrale verwerking werd daar  niets meegedaan. Palantir kan in dat gat springen, stellen voorstanders, om zo aanslagen te helpen voorkomen of daders sneller op te pakken.

Dat Palantir in zo’n situatie kan helpen, bleek  in september 2024, bij een aanval op het Israëlische consulaat in München. Door de automatische analyse van grote hoeveelheden data kon de verdachte snel worden opgepakt, stelde een Duitse politiechef. De politie in Beieren maakt vaker gebruik van Palantir-software, daar bekend onder de naam VeRA, in mei 2025 al zo’n 100 keer. Vaak ging het daarbij ook om minder ernstige misdrijven.

Het Amerikaanse softwarebedrijf krijgt bij deze inzet vergaande toegang tot Beierse veiligheidsinstanties. Om de systemen te laten werken zijn tot zeven Palantir-medewerkers gestationeerd op Landeskriminalamt in München en werken daar direct samen met de politie. Ook heeft Palantir toegang gekregen tot gevoelige politiegegevens om het systeem op te zetten.

"Ongrondwettelijk"

De Duitse NGO Gesellschaft für Freiheitsrechte (GFF) diende onlangs een klacht  in bij het Constitutioneel Hof tegen het gebruik van Palantir-surveillancesoftware in Beieren. Volgens de organisatie is het huidige gebruik van dit soort software ongrondwettelijk. In 2006 oordeelde het Hof dat het gebruik van dit soort opsporingsmiddelen enkel is toegestaan wanneer er een concreet gevaar dreigt. Een eerder bezwaar van GFF tegen het gebruik van Palantir-software leidde in deelstaat Hessen tot inperkingen van de inzet.

De kritiek op het potentiële gebruik van Palantir-software groeit. Zo is een petitie tegen de landelijke inzet van de software al bijna 300.000 keer ondertekend. Maar ook vanuit de  Duitse coalitiepartij SPD klinkt kritiek. Bondsdaglid Johannes Schätzl stelt dat Palantir geen neutraal bedrijf is vanwege de nauwe banden met Amerikaanse inlichtingenorganisaties. In het regeerakkoord kwamen CDU, CSU en SPD overeen zich in te zetten voor de digitale soevereiniteit van Duitsland. Het gebruik van Palantir-software maakt Duitsland volgens critici juist afhankelijker.

Ook de Franse binnenlandse veiligheidsdienst en Europol hebben samengewerkt met Palantir. In Nederland experimenteerden enkele veiligheidsregio’s tijdens de coronacrisis met het gebruik van Palantir-software.