Achtergrond

De Oekraïner Boris Romanchenko, een 96-jarige overlevende van de Holocaust, is vorige week omgekomen bij een bombardement in de Oost-Oekraïense stad Charkov. Dat maakte de Stiftung Gedenkstätten Buchenwald und Mittelbau-Dora maandag bekend. Romanchenko was een van de vele hoogbejaarde overlevenden van nazivervolging in Oekraïne. Duitse organisaties en stichtingen die zich met de herdenking van de Holocaust bezighouden, zijn voor hen een hulpactie begonnen.

Vaak wordt Ulrike Meinhof gezien als het vrouwelijke kopstuk van de eerste generatie van de RAF, ook wel bekend als Baader-Meinhof-Gruppe. Maar Gudrun Ensslin was dat net zo goed. Zij richtte samen met haar partner Andreas Baader de terroristische organisatie op.

Duitsland heeft in 2011 de Energiewende ingezet, de overgang naar duurzame energie. Toch is het land nog steeds afhankelijk van fossiele brandstoffen als gas, olie en kolen. Die worden grotendeels geïmporteerd. Door de ambitieuze klimaatdoelen in het Duitse regeerakkoord en de Russische invasie in Oekraïne is de druk om sneller over te gaan op duurzame energie flink toegenomen. In dit factsheet een overzicht van de Duitse energievoorziening, de afhankelijkheid van Rusland en de nieuwe klimaatambities.

De Russische inval in Oekraïne heeft tot een ongekende ommezwaai, een Zeitenwende, in de Duitse buitenlandse en defensiepolitiek geleid. Hanco Jürgens en Marja Verburg van het Duitsland Instituut spreken met podcastmaker Maarten Westerveen over de achtergronden en de gevolgen van wat er de afgelopen week in Duitsland is gebeurd.

In één weekeinde heeft Duitsland een complete ommezwaai gemaakt in zijn buitenlandse en defensiepolitiek. De bondsregering gaf haar weigering op wapens naar Oekraïne te sturen, stemde in met de uitsluiting van Russische banken uit het internationale bankensysteem Swift en besloot tot ongekende investeringen in de eigen defensie. "Duitsland breekt met de fundamenten waaraan de republiek decennia heeft vastgehouden."

Bijna dertig jaar was de linkse terreurbeweging Rote Armee Fraktion actief. De extreem gewelddadige acties van de RAF en het repressieve antwoord van de staat daarop, maakten veel los in Duitsland aan het einde van de jaren zestig. Dat deze geschiedenis nog steeds fascineert is te merken aan de vele, documentaires, podcasts en andere producties die zijn verschenen over de groep die zich eerst Baader-Meinhof-Gruppe en later RAF noemde. Een kleine selectie.

Kanselier Scholz heeft de militaire aanval die Rusland vannacht op Oekraïne is begonnen, scherp veroordeeld. "Dit is Poetins oorlog", zei Scholz vanmorgen in een statement voor de pers. "Rusland zal daarvoor een bittere prijs betalen." De EU heeft harde sancties aangekondigd. Die zullen ook Duitsland raken. 

De Groenen zijn voortvarend en duidelijk als het op Rusland aankomt; coalitiepartner SPD stelde zich tot deze week terughoudender op. Waar komen hun posities vandaan? Christie Miedema, eerder verbonden aan het Duitsland Instituut, heeft zich voor haar proefschrift verdiept in de Duitse Ostpolitik van de jaren tachtig, de omgang met de landen achter het IJzeren Gordijn. "Een kleine duik in het verleden kan helpen het heden beter te begrijpen", schrijft zij in deze gastbijdrage over de richtingenstrijd in de Groenen destijds.

Duitsland discussieert sinds december over een vaccinatieplicht. Voor de zorg is die al besloten: vanaf medio maart moeten alle zorgmedewerkers tegen corona zijn gevaccineerd. Over een algemene vaccinatieplicht voor iedereen vanaf 18 jaar is nog geen overeenstemming bereikt. Met de opkomst van de minder besmettelijke omikronvariant is de discussie veranderd. De risico’s van een besmetting zijn lager, de zorg staat minder onder druk en vaccinatie biedt geen zekerheid tegen besmetting.

Kanselier Scholz heeft vanmiddag aangekondigd de vergunningsprocedure voor de gaspijpleiding Nord Stream 2 voorlopig stop te zetten. Dit als reactie op de Russische erkenning van de zelfverklaarde volksrepublieken Donetsk en Loehansk in Oost-Oekraïne. Vannacht hebben Duitsland, de VS en Frankrijk die Russische erkenning scherp veroordeeld. Regeringsleiders Biden, Macron en Scholz noemen die in een met elkaar afgestemde verklaring een breuk met de vredesakkoorden van Minsk die ze niet onbeantwoord zullen laten. Update reactie Scholz bij de ARD onderaan dit artikel