Lezing: Weidmann wijst weg uit eurocrisis
Jens Weidmann en Klaas Knot over Europa

Jens Weidmann gaf in zijn lezing een overzicht van de factoren die tot de eurocrisis hebben geleid, ging in op de zwaktes van het Europese financiële systeem en benoemde wat er volgens hem nu moet gebeuren. Omdat de Europese lidstaten niet bereid zijn de controle over hun begrotingen over te dragen aan anderen, is het enige alternatief een strengere discipline bij de lidstaten, aldus Weidmann. Ook moeten de lidstaten niet toegeven aan hun hervormingsmoeheid, zei hij.

De Bundesbank-president sprak, op uitnodiging van Het Duitsland Instituut en de Duitse ambassade, de overvolle zaal van De Nieuwe Liefde in Amsterdam in uitstekend Engels toe. Hij legde uit dat er op drie fronten werk aan de winkel is. Landen moeten hun economie op orde krijgen door structurele hervormingen en solide begrotingen. Ten tweede moet Europa de zwaktes in de institutionele architectuur van de eurozone aanpakken en ten derde moet het financiële systeem veerkrachtiger worden. “De crisis te boven komen is nog steeds een uphill-struggle, als je niet vooruit gaat, ga je achteruit.” 

Adviezen aan Bondsregering

Weidmann beperkte zich niet tot adviezen op monetair gebied. Voor de Bondsregering had de Duitse bankier een reeks aanbevelingen. Investeringen in energie, transport en communicatienetwerken moeten beter gefaciliteerd worden, bijvoorbeeld door procedures efficiënter te maken. Dat zou, samen met investeringen in onderzoek en onderwijs, bijdragen aan het groeipotentieel op de lange termijn.

Om de demografische problemen waar Duitsland voor staat het hoofd te bieden, zou Duitsland de voorschoolse educatie en de ondersteuning aan laagopgeleide jongeren moeten verbeteren, om hun kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. “Ook moeten we stimulansen om vroegtijdig met pensioen te gaan beperken en niet creëren en hebben we een systematische aanpak nodig om geschoold personeel uit het buitenland aan te trekken.” De groei van de dienstensector blijft achter in Duitsland, becijferde Weidmann. Dat zou verbeterd kunnen worden door bijvoorbeeld beschermde beroepen open te breken en de financieringsmogelijkheden voor start-ups te verruimen.

Reactie Klaas Knot

Over de veelgehoorde suggestie dat Duitsland de lonen zou moeten verhogen, liet Weidmann zich scherp uit. Dit zou de concurrentiekracht van de Duitse export en de werkgelegenheid ernstig schaden en zo de economische situatie in de hele eurozone beïnvloeden.

Een nog grotere uitdaging dan de hervormingen op nationaal niveau, vormen volgens Weidmann de zwaktes in de architectuur van de Europese Monetaire Unie. Klaas Knot sloot zich in zijn reactie op Weidmanns lezing grotendeels bij zijn Duitse collega aan. Beide presidenten benadrukten dat Frankrijk en Italië, “die behoren tot de founding fathers van de EU”, zich aan de regels van het stabiliteitspact moeten houden. Weidmann: “Als Frankrijk zich al niet aan de regels houdt, waarom zouden andere landen het dan wel doen? Alleen strengere regels zijn niet genoeg, we moeten ze naleven.”

Weidmann en Knot juichen het toe dat er een Europees bankentoezicht is gekomen, maar vinden beiden dat het op termijn niet een taak van de Europese Centrale Bank moet zijn.  

Op vakantie 

Weidmann en Knot zien niets in het “op vakantie sturen” van noodlijdende eurolanden, zoals oud-eurocommissaris Frits Bolkestein tijdens de discussie met de zaal suggereerde. Als die landen “gedaan hebben wat ze moeten doen”, zouden ze weer in de eurozone opgenomen kunnen worden, aldus Bolkestein.

Weidmann bracht daar tegenin dat de monetaire unie stabiel moet blijven. “Als de landen terugkomen van hun ‘vakantie’, is het probleem weer terug. En je vernietigt er het karakter van de unie mee. Het is geen vakantieclub waar je naar believen in en uit kunt stappen. Landen moeten zich aan de nieuwe regels houden, alleen zo kun je leren van de crisis.” Knot voegde daaraan toe dat je met een exit-optie nieuwe problemen creëert. “Dan gaan markten speculeren en krijg je nieuwe spanningen.”

Het punt waarop beide bankpresidenten van mening verschillen - de aankoop van obligaties van noodlijdende eurolanden door de Europese Centrale Bank - werd geen issue in Amsterdam. Weidmann is als enige ECB-bestuurder tegen het zogenoemde OMT-programma. Op dat verschil aangesproken, benadrukten hij en Knot dat de 18 eurolanden niet allemaal dezelfde opinie hoeven te hebben. “We zijn geen lemmingen.”