Petry spitst machtsstrijd AfD toe vlak voor partijcongres

De AfD moet zich op het partijcongres zaterdag en zondag in Keulen op de inhoud richten en niet op het personeel, vindt Petry. De partij heeft een goede strategie nodig, zei ze woensdag in haar videoboodschap. Ze wil bijvoorbeeld dat de 600 AfD-gedelegeerden op het partijcongres bepalen of de AfD oppositiepartij moet blijven, of juist een “burgerlijke volkspartij” moet worden, die moet proberen coalities met andere partijen aan te gaan. Dat laatste wil Petry. Daarvoor wil ze een motie met de titel ‘Zukunftsantrag’ indienen, waarover op het congres moet worden gestemd. Veel andere AfD’ers willen die koers niet en verwijten Petry de partij te verdelen.

De machtsstrijd binnen de AfD is al langer gaande en gaat tussen enerzijds het kamp van Petry en anderzijds AfD’ers als Alexander Gauland, Björn Höcke en André Poggenburg, die er ronduit extreem-rechtse ideeën op na houden (zie ook: 'Via AfD wordt extreem gedachtegoed salonfähig'). Op hen doelde Petry toen ze woensdag in haar videoboodschap zei dat het beeld van de AfD te veel wordt bepaald door "niet afgestemde - dus voor de partijleiding volledig verrassende - maximale provocaties van een paar representanten". Gauland, Höcke en Poggenburg willen meer invloed in de partij en zien Petry als een obstakel. Niet dat Petry, naast partijvoorzitter ook fractievoorzitter in Saksen, zo gematigd is. Onder haar leiding heeft de AfD, in 2013 begonnen als anti-europartij, zich sinds 2015 tot een conservatief-nationalistische anti-islampartij ontwikkeld met een stevig rechts verkiezingsprogramma. Maar zij wil extreem-rechtse invloeden buiten de partij houden.

Petry lijkt de laatste maanden steeds geïsoleerder te zijn geraakt. Veel partijleden stellen zich tegen haar en haar echtgenoot Marcus Pretzell, AfD-voorzitter in Noordrijn-Westfalen en lid van het Europees Parlement, te weer. Pretzell en Petry zijn in februari getrouwd, de komende weken verwachten zij hun eerste kind samen. Uit eerdere huwelijken hebben ze ieder al vier kinderen. Afgelopen weekend zou een deel van haar tegenstanders bijeen zijn gekomen om plannen tegen Petry te smeden, meldt Spiegel Online. Daarbij zouden ook Gauland en Höcke aanwezig zijn geweest.

Associaties met het nationaal-socialisme

Höcke, fractievoorzitter in Thüringen, wekte in januari in Duitsland veel verontwaardiging met uitspraken die overduidelijk associaties met het nationaal-socialisme wekten. Met die extreme standpunten schrikt de AfD kiezers af, meent Petry. De partij is, mede door het interne geruzie, de afgelopen weken in de peilingen gezakt van rond de 12 procent naar rond de 8 procent.

Op aandringen van Petry besloot het partijbestuur in februari Höcke uit de partij te zetten. Höcke wordt onder meer verweten “een wezensverwandschap met het nationaal-socialisme” te hebben en zich te bedienen van dezelfde retoriek als Hitler, blijkt uit de aanvraag voor de uitsluitingsprocedure, waaruit de Bild am Sonntag vorige week citeerde.

Maar het is nog maar de vraag of Höcke de partij moet verlaten. De procedure duurt maanden en Höcke heeft belangrijke medestanders, zoals Gauland, fractievoorzitter in Brandenburg en lid van het landelijke partijbestuur, en Poggenburg, AfD-voorzitter in Saksen-Anhalt. Zij willen Höcke juist behouden voor de AfD. Zo worden “verschillende stromingen” binnen de partij vertegenwoordigd, zeggen zij. Höcke zelf is overigens niet aanwezig op het partijcongres in Keulen. Het hotel waar het congres plaatsvindt wil hem niet toelaten. Daarop besloot hij zelf niet te komen.

Team van lijsttrekkers

Dat in de partij verschillende stromingen moeten zijn vertegenwoordigd, is ook het argument van degenen die op het partijcongres een team van lijsttrekkers willen kiezen. Naast Petry, die de campagne graag alleen had geleid, werd daarbij steeds weer Gauland genoemd. Een meerderheid van de AfD-leden sprak zich daar eerder dit jaar in een online peiling ook voor uit. Nu Petry van het lijsttrekkerschap afziet, wordt Alice Weidel (38) van de AfD in Baden-Württemberg als mogelijke lijsttrekker genoemd. Zij is bedrijfsadviseur en kan naast de rechts-conservatieve Gauland economisch-liberale kiezers aanspreken.

Verwacht wordt dat Petry op het partijcongres komend weekend veel kritiek krijgt op haar beslissing zich van Höcke te ontdoen. Het is nog maar de vraag of gematigder partijleden, zoals mede-voorzitter in het landelijk bestuur Jörg Meuthen, haar dan steunen. Petry’s eigenmachtige optreden bij eerdere conflicten is Meuthen al langer een doorn in het oog, en ook hij sprak zich steeds weer voor Gauland als een van de lijsttrekkers uit. Maar na haar videoboodschap gisteren zei het het jammer te vinden dat Petry niet meer beschikbaar is voor het lijsttrekkerschap.

Verkiezingscampagne

Ook Petry’s tegenstrevers Gauland en Poggenburg stellen zich vandaag opvallend verzoenend op. Als voorzitter van het landelijke bestuur zal Petry het beleid van de AfD en de verkiezingscampagne voor een belangrijk deel bepalen, aldus Poggenburg in een interview met Deutschlandfunk. Hij had haar graag in het lijsttrekkersteam gezien, zegt hij. Gauland laat in de Tagesspiegel weten dat hij met Petry’s ‘Zukunftsantrag’ - hoewel hij de motie onzin noemt - onder voorwaarden wel kan instemmen. Ook hij zegt graag te zien dat Petry een rol vervult in de verkiezingscampagne.

Petry’s rol binnen de partij hoeft dus niet te zijn uitgespeeld. Ze blijft partijvoorzitter, een zetel in de Bondsdag is voor haar als belangrijk politicus in Saksen zo goed als zeker en het is niet uitgesloten dat ze daarna AfD-fractievoorzitter wordt in het Duitse parlement. Veel hangt af van wat de afgevaardigden dit weekend op het congres besluiten. Er zijn ook voorstanders van haar beleid, zoals de AfD-voorzitter van de afdeling Berlijn Georg Padzerski. Die zei vanmorgen in het ARD-Morgenmagazin dat hij net als Petry wil dat de AfD een koers gaat varen die meer op het politieke midden is gericht. Maar als haar Zukunftsantrag geen steun krijgt en een motie om Höcke te behouden wel, is de verwachting dat ze aftreedt. Dan is de kans groot dat de partij nog verder naar rechts rukt.