Laat Hansi en Susanne maar praten
<<< zap >>>
Columns - 24 september 2008
(24 september 2008) Op elke doordeweekse dag zendt de publieke omroep het 'Mittagsmagazin' uit. Een tijdschrift op televisieformaat, met actualiteiten, sport en amusement. Maar waarom zijn daar in vredesnaam twee complete studioploegen voor nodig?
Veel bij de Duitse publieke omroep gebeurt dubbel. Neem het Mittagsmagazin. Doordeweeks een dagelijks programma tussen 13.00 en 14.00 uur. Een paar actuele thema's, een nieuwsbulletin, berichten van de beurs, een sportblokje, nieuwtjes uit de wereld der 'Promi's', een servicerubriek en het weerbericht.
Een ijzeren formule. Niets meer aan doen. Maar in Duitsland maken ze er meteen twee formules van. De ene week verzorgt ARD het Mittagsmagazin, de andere week doet ZDF het net even anders. Maar wie ze ook maken, de programma's worden tegelijkertijd op ARD en ZDF uitgezonden. Publieke kijkdwang zou je dat kunnen noemen.
Babbelende dames
Zoals bij de meeste programma's besteedt ARD de productie uit aan een van de regionale publieke omroepen. In dit geval is dat de Bayerische Rundfunk (BR). Dat is te horen. Presentatrice Hannelore Fischer, voor collega's 'Hansi', snerpt een heftig Beiers Duits in de microfoon. Daar helpt alleen nog maar de volumeknop van de afstandsbediening.
ZDF verzorgt zijn middagprogramma vanuit de centrale standplaats Mainz. Daar praat de welbespraakte Susanne Conrad de onderwerpen aan elkaar. Bij deze grootmeesteres van de snelle en lange zinnen vallen de vragen aan deskundigen niet zelden langer uit dan de antwoorden. Haar zeldzame versprekingen vangt ze met geroutineerde charme op.
De dames Fischer en Conrad, beide begin vijftig, presenteren de programma's al vanaf het allereerste begin. Dat was in 1989. Na de gebruikelijke eindeloze debatten en een hevige machtsstrijd besloten de publieke omroepen van de Bondsrepubliek toen om net als de commerciële zenders met een lunchprogramma te komen.
Naast die concurrentie speelde ook een rol dat het gat tussen ochtend- en avondnieuws wel erg groot was. En dat terwijl er toen zo veel in de wereld gebeurde. Met name vlakbij, in dat 'andere Duitsland', waar vluchtende en demonstrerende burgers bewerkstelligden wat Westerse politici decennia lang vergeefs hadden nagestreefd: de val van de Muur.
Nog steeds levert het eerste kwartier van het Mittagsmagazin vooral nieuws. Het thema van de dag – het nieuwste voornemen van de regering, de prijsverhogingen bij de spoorwegen, de crisis in de SPD of een of andere natuurramp – wordt uitvoerig uitgebeend. Maar niet al te diep. ‘Nieuws voor elfjarigen’, typeerde een criticus ooit niveau en toon.
Er zit wel veel zorg en moeite in. Er zijn live schakelingen naar correspondenten over de hele wereld. En er is natuurlijk het verklarende gesprek met de deskundige, meestal geplukt uit de redacties van andere, meer gespecialiseerde journalistieke programma's van ARD en ZDF. Of men diept een deskundige op uit de grote voorraad wetenschappers.
Geldverspilling
Zeker bij dit actualiteitenonderdeel verbaast de kijker zich telkens weer over de geldverspilling. ARD en ZDF hebben ieder een eigen net van correspondenten, eigen nieuwsredacties, eigen communicatienetwerken en eigen deskundigen. Alleen wat de techniek betreft werken de buitenlandse correspondenten wel eens samen.
Arme kijker. Daar gáát zijn kijk- en luistergeld, 51 euro en 9 cent per kwartaal. 'Al betaald?' vraagt een hip televisiespotje, waarin coole jongelui het hebben over het 'openbare recht' op een 'onafhankelijke omroep'. En een subversief ogend type zegt: 'Betalen is gewoon plicht!'
En wat gebeurt er dan met het goede geld: Europese kampioenschappen voetbal? Twee complete televisieteams, twee studio's, twee commentaarploegen en twee teams van deskundigen. Olympische Spelen? Idem. Duitsland haalde de gouden medaille op het onderdeel 'duurste televisieproductie'. De verschillen in berichtgeving tussen ARD en ZDF? Miniem.
Zoek de verschillen
Ook bij het Mittagsmagazin is het zoeken naar de verschillen. Het politieke eerste kwartier draagt in de ARD-versie nog de sporen van de eerste, aartsreactionaire hoofdredacteur Heinz Klaus Mertes, die als 'hofleverancier van zwarte regenten' gold. De CSU-geur is ook vandaag onmiskenbaar. Mede dankzij Hansi.
De ZDF-versie is ietwat ontspannener, soms zelfs olijk, passend bij de carnavalsstad Mainz. Na de opening wordt ook meer aandacht besteed aan sociale onderwerpen dan bij de ARD-versie. Onderwijs, gezondheidszorg, consumentenzaken. Er zitten vaak ook warentests in, zoals het vergelijken van auto's, waarmee het programma zich op de rand van de commercie waagt.
Bij ARD ligt het accent meer op hardere zaken. Halverwege het programma is er een groot blok economie, verzorgd door de Hessische omroep. Actualiteiten, een reportage en een kort gesprek op de beursvloer in Frankfurt am Main. Helder taalgebruik en soms verrassende uitspraken: 'Hier verdienen mensen hun brood in het zweet andermans aanschijns.'
Ook ZDF heeft een beursblok. Tegen het eind van het programma. Daarvóór is er veel aandacht voor de wereld van glamour en glitter. Koningshuizen, filmsterren, modemakers. En een portretje van een kunstenaar of auteur die vervolgens studiogast is. Daarbij kan Susanne Conrad haar sterkste kwaliteit uitspelen: bewonderen, bewonderen, bewonderen.
Het Mittagsmagazin doet zijn naam eer aan. Het is een tijdschrift op televisieformaat. De consument hoeft niet te bladeren: er wordt voor hem gebladerd. Voorin het nieuws, halverwege de sport en achterin de roddel en achterklap. Ondertussen bereiden en nuttigen de Duitsers hun lunch. Zwijgend. Praten doen Hansi en Susanne voor ze.
Antoine Verbij is freelance journalist en Berlijns correspondent van het dagblad Trouw. In deze rubriek stelt hij met regelmaat een opmerkelijk Duits tv-programma voor.
Afbeeldingen:
Reacties
Geen reacties aanwezig