Kalm Duitsland laat zich niet opjagen
Terugblik 2008: Buitenlands beleid
Achtergrond - 26 december 2008
(26 december 2008) Je kunt niet ieder jaar de aandacht op je vestigen door een G8-top te organiseren of EU-voorzitter te zijn. In tegenstelling tot vorig jaar leek het Merkel in 2008 een beetje aan een podium te ontbreken om te schitteren. Maar Duitsland speelde op verschillende terreinen een cruciale rol.
Ook bij het buitenlands beleid wordt de agenda sinds september gedomineerd door de financïele crisis. Duitsland wil de aanpak hiervan liever in eigen hand houden en haalde zich daarmee de woede op de hals van vooral Frankrijk en Groot-Brittannië. Beide landen vinden dat Duitsland als dynamo van de Europese economie meer moet doen om de crisis en de recessie het hoofd te bieden.
Aan de overkant van de Atlantische Oceaan kampt Barack Obama binnenkort met dezelfde problemen. Ruim een maand voor zijn ambtsaanvaarding kondigde hij een miljardenpakket aan om de economie weer op gang te krijgen. Maar dergelijke maatregelen waren nog niet aan de orde toen hij Berlijn aandeed in juli.
Obamania
De ‘Obamania’ ging niet aan het Europa voorbij. Het oude continent hoopt met een nieuwe Amerikaanse president beter zaken te doen dan het geval was tijdens de acht lange jaren van Bush’ unilateralisme. En dat Obama daarvoor de geschikte man was, daarover waren ruim tweehonderdduizend dolenthousiaste Berlijners het eens toen hij sprak aan de voet van de Siegessäule.
Obama had liever voor de Brandenburger Tor gesproken, maar de Berlijnse Senaat stak daar in samenspraak met Merkel zelf een stokje voor. De Brandenburger Tor is een historische plek die “alleen in zeer speciale gevallen” voor politieke doeleinden mag worden benut.
Samenwerking
Obama riep in Berlijn op tot meer samenwerking tussen de Verenigde Staten en Europa. Ja, dat wilden de Duitsers horen. Wie niet voor ons is, is tegen ons, sprak Bush een aantal jaar geleden. En Duitsland was tegen de Amerikaanse inval in Irak in 2003. Of toch niet helemaal.
Toenmalig bondskanselier Schröder dankte zijn herverkiezing in 2002 mede aan zijn pacifistische opstelling. Maar zijn rood-groene coalitie kwam deze maand, ruim drie jaar na haar aftreden alsnog onder vuur te liggen door de Irak-oorlog.
Want de gangen van de Duitse inlichtingendienst BND zijn niet altijd voor de gewone burger na te gaan. Twee hoge Amerikaanse militairen prezen afgelopen week nog de Duitse agenten die Bush’ leger van “zeer belangrijke, strategische informatie” voorzagen.
En dat is pijnlijk voor de regering-Schröder, maar ook voor de huidige minister van Buitenlandse Zaken Frank-Walter Steinmeier. Hij was in 2003 als coördinator van het rood-groene regeringsbeleid veranwoordelijk voor de gangen van de BND. “Als blijkt dat Steinmeier heeft gelogen, wordt dat zeker een item voor de aanstaande verkiezingen”, zo klinkt het inmiddels strijdlustig vanuit de CDU.
Afghanistan
De Bundeswehr is sinds 2002 aanwezig in Afghanistan. Maar Duitsland weigerde in juni een Amerikaans verzoek troepen te sturen naar het onrustige zuiden van het land. Dan zouden Duitsers gevechtshandelingen moeten uitvoeren. Maar geweld valt volgens Berlijn niet binnen de kaders van de missie.
Het was schrikken toen de Taliban in september naar eigen zeggen de Duitse soldaten extra in het vizier had. Met meer aanslagen op de Bundeswehr zou de regering in het verre Berlijn moeten worden overgehaald de missie niet met een jaar te verlengen.
De dreigementen hielpen niet. Duitsland besloot in oktober de missie te verlengen en stuurde 4500 extra soldaten naar Afghanistan. Daarnaast is de Bundeswehr aanwezig in Darfur en jaagt een marinefregat op piraten voor de Somalische kust.
Medvedev
Overigens kwam ook nog een andere kersverse wereldleider op bezoek. De nieuwe Russische president Dmitri Medvedev deed op een tour door de EU begin juni als eerste Ruslands belangrijkste handelspartner Duitsland aan.
Beide landen onderhouden al jaren warme banden, voornamelijk door de Männerfreundschaft tussen Schröder en Poetin. De twee konden elkaar letterlijk goed verstaan. Poetin spreekt vloeiend Duits, nadat hij in Dresden was gestationeerd als KGB-officier.
Merkel spreekt een goed woordje Russisch als bruikbare erfenis van een naar DDR-maatstaven gedegen socialistische opvoeding. Maar ware droezjba tussen haar en Medvedev wilde het nog niet worden.
Georgië
Medvedev zal niet blij zijn geweest met het bliksembezoek dat Merkel in augustus bracht aan Georgië. De Kaukasus-republiek lokte die maand een korte oorlog met Rusland uit. De EU oordeelde gezamenlijk dat Rusland zijn troepen uit Georgië moest terugtrekken.
Een eensgezinde beslissing, waar Duitsland achter de schermen hard aan had gewerkt. Maar al te hard kan de Duitse toon tegenover Rusland niet klinken. Duitsland is sterk afhankelijk van Russische energie.
Dat de Venezolaanse president Hugo Chavez nog in het Kanzleramt op bezoek komt, lijkt uitgesloten. Aan de vooravond van Merkels bezoek aan Zuid-Amerika in mei vergeleek de links-populistische leider haar nog met Hitler, door te stellen dat zij tot dezelfde “rechtse stroming behoort die het fascisme heeft gesteund”. Merkel reageerde gelaten. Ze heeft belangrijkere dingen te doen, ook in 2009.
Sander van der Ploeg is redacteur van het Duitslandweb
Afbeeldingen:
Reacties
Geen reacties aanwezig