Artikelen

In Duitsland zijn de verkiezingscampagnes in volle gang. Net als in andere Europese landen bepalen nationaal sentiment en het bijbehorende populisme de publieke discussie. In Duitsland - dat laat de recente 'antisemitismediscussie' en de kritiek op de liberaal-democratische FDP duidelijk zien - laat deze polemiek zich in politiek gematigde kringen echter moeilijk verkopen. Deze wordt door critici argwanend opgenomen en becommentarieerd, waarna direct een radicalisering van het debat plaatsvindt, wat niet altijd tot een heldere discussie leidt.

(4 juli 2002) Heeft voetbal invloed op verkiezingen? Een paar weken geleden leek dat nog een grap.  In de eerste plaats omdat sport niets met politiek te maken heeft, toch? En ten tweede omdat de kansen op succes van het Duitse nationale elftal bij het wereldkampioenschap er net zo uitzagen als de stemming bij de kiezers, namelijk slecht. Hoe zou voetbal daarin verandering kunnen brengen?

(27 juni 2002) Eigenlijk dacht ik dat het WK dit keer ongemerkt aan mij voorbij zou gaan. 'Wij' doen niet mee en Duitsland zou toch niet verder komen dan de eerste ronde. Natuurlijk werd het allemaal weer anders. Al weken geleden werd ik door vrieden hier grinnikend op www.ihr-seid-nicht-dabei. de gewezen, een site geheel gewijd aan het feit dat Nederland niet meespeelt.

(19 juni 2002) Bijna vijfentwintig jaar geleden woonde ik in West-Berlijn. Mijn sociologiewerkstuk 'Gesinnungsschnüffelei - Censuur in de BRD' was de aanleiding voor een stage van twee jaar, die tot stand kwam dankzij de banden van mijn filosofiedocent Lolle Nauta met vooraanstaande Duitse rechtsstaatonderzoekers als Wolf-Dieter Narr. Het waren heftige tijden: de nadagen van de 'Duitse Herfst', met terreur en terreurbestrijding, beroepsverboden en censuur, alsmede de eerste levenstekenen van de krakers-scene, in de stad die 'het gespleten achterwerk van de wereld' werd genoemd. Bij de Berlijnse Berghofstiftung für Konfliktforschung hielden we nauwlettend in de gaten of politici en politie de burgerrechten niet met voeten traden.

De teloorgang van de DDR bracht niet alleen nieuwe vrijheden maar liet ook een moreel vacuüm achter dat veel mensen niet zo snel wisten op te vullen. Jana Simon beschrijft in haar debut ‘Denn wir sind anders’ het verhaal van Felix S.

(6 juni 2002) Wat eerst de ‘affaire Karsli’ leek te blijven, is inmiddels uitgegroeid tot de ‘affaire Möllemann’, een kwestie die in de liberale FDP - de Freie Demokratische Partei - tot grote onenigheid heeft geleid. Hoe was het mogelijk dat de partij zo hevig onder vuur is komen te liggen? En wat is er gebeurd, dat er zelfs in het Duitse parlement een debat werd gewijd aan de situatie in de FDP? Midden in de verkiezingscampagne lijkt de FDP zich zelf tijdelijk buiten spel te hebben gezet omdat zij intern orde op zaken moet stellen. Door de successen bij de deelstaatverkiezingen in Noordrijn Westfalen en kortgeleden in Sachsen-Anhalt bevond de FDP zich in een euforische stemming. Jürgen Möllemann, landelijk vice-voorzitter en voorzitter van de deelstaat Noordrijn Westfalen, bedacht het ‘18-project’, waardoor de partij bij de Bondsdagverkiezingen op 22 september minstens 18 procent van de stemmen zou behalen. Partijchef Guido Westerwelle nam het idee maar al te graag over en liet zich tot kandidaat voor het kanselierschap uitroepen. Voor het eerst in de geschiedenis van de Bondsrepubliek gaat de FDP nu met een eigen kanselierskandidaat de verkiezingen in. Maar hoe moesten die stemmen worden binnengehaald? Het is nog geen tien jaar geleden dat de FDP zichzelf aanprees als partij van de hogere inkomens. Dat was fout, geeft Guido Westerwelle inmiddels toe. SpaßparteiIn de loop van de jaren kreeg de partij een ander gezicht en presenteerde zich als Spaßpartei, een partij waarmee te lachen valt. Zo trad de partijvoorzitter op bij Big Brother, wat in de media niet onopgemerkt bleef. Bovendien rijdt er een opvallend Guido-mobiel door het land. Jürgen Möllemann heeft de traditie gevestigd om per parachute neer te dalen op partijbijeenkomsten. Alles leek erop gericht om nieuwe doelgroepen te bereiken. Karsli opent debat over Israel Of het nu berekening was of niet, ook het ‘geval Karsli’ veroorzaakte opschudding. Karsli, van Syrische oorsprong, zat ooit voor de Groenen in het deelstaatparlement van Noordrijn Westfalen en wilde zich graag aansluiten bij de Vrije Democraten. Sinds 23 april werkte hij voor de FDP-fractie van het deelstaatparlement en liet steeds vaker van zich horen. Zo vergeleek hij de Israëlische politiek op de Westelijke Jordaanoever met nazi-methoden. Karsli ontketende daarmee in de hele Bondsrepubliek een debat over de mate waarin Duitsland kritiek mag hebben op Israël.

(30 mei 2002) Een maand geleden schreef Jacco Pekelder een column over de anti-Stoiber-site van de SPD. Hij vroeg zich af wie en wat je met deze vorm vannegative campaigningwil bereiken. Op zoek naar het antwoord, bezocht hij Kampa 02, het campagnebureau van de SPD in Berlijn, voor een interview met campagnevoerder Vito Cecere en vormgever Dietrich Boelter.

"Marja, als je niet lacht, ben je net een Duitser." Ik fietste met Marius, een Nederlandse vriend in Berlijn, om 01.00 uur vannacht naar huis en ik had juist het gevoel de stress een beetje kwijt te zijn. "Zo verbeten", deed hij er nog een schepje boven op. We kwamen van de verkiezingsbijeenkomst voor de Nederlanders in Berlijn, die ik mede georganiseerd had.

Toen Pim Fortuyn zijn afstraffing aan het adres van de regering 'De puinhopen van acht jaar paars' in het internationale perscentrum Nieuwspoort…

Sinds mensenheugenis wordt er over vergeten en herinneren gefilosofeerd. Vooral de wisselwerking tussen die twee mentale eigenschappen wekte steeds weer de belangstelling. De laatste tijd houdt ook de geschiedkunde zich niet alleen bezig met herinneren, maar eveneens met vergeten. En wanneer Friedrich Nietzsche (1844-1900) in 'Jenseits von Gut und Boese' het geheugen en de trots aan het woord laat - "Dat heb ik gedaan", zegt mijn geheugen. "Dat kan ik niet gedaan hebben", zegt mijn trots en blijft op dit standpunt staan. Tenslotte geeft het geheugen toe.1) - dan slaat hij daarmee de spijker op zijn kop.