Links geweten zwemt tegen de stroom in
Oskar Lafontaine - duo-lijsttrekker Die Linke

 
In 1998 trad de voormalige minister-president van Saarland nog als SPD’er toe tot het eerste kabinet Schröder als minister van Financiën. Dit zou het moment moeten zijn waarop Lafontaine de financiële sector meer regels kon opleggen.     

Toch gebeurde dit niet. Volgens Lafontaine werd hij tegengewerkt door de sociaaldemocraten en de Groenen. Na 136 dagen in het ambt diende hij onverwacht zijn ontslag in. Een kort briefje was voor hem afdoende: “Hierbij treed ik af als minister van Financiën. Met vriendelijke groet, Oskar Lafontaine.”

Hoon

De oud-minister werd na zijn aftreden overladen met hoon en afgeschilderd als een verwend kind. Op zijn beurt schuwde Lafontaine de confrontatie met zijn critici niet. In talloze talkshows en zijn column in Bild liet hij geen mogelijkheid onbenut om zijn voormalige ‘Genossen’ van de SPD van scherpe repliek te dienen. In 1999 verscheen zijn boek ‘Das Herz schlägt links’, waarin hij zijn beweegredenen verder uiteen zette en de SPD gebrek aan solidariteit verweet.

Kort voor de verkiezingen van 2005 keerde Lafontaine terug op het politieke toneel. Hij trad toe tot de Wahlalternative Arbeit und Gerechtigkeit (WASG), een linkse politieke groepering die, net als hijzelf, grotendeels bestond uit ontevreden sociaaldemocraten. De WASG trok samen met de Linkspartei.PDS op in de verkiezingen van 2005, om twee jaar later definitief te fuseren tot Die Linke.

‘Linkse populist’

Net als zijn collega-lijsttrekker Gregor Gysi wordt Lafontaine zowel bewonderd als gehaat om zijn verbale vaardigheden, waarbij hij populistische uitspraken niet schuwt. Zo raakte hij in 2005 in opspraak toen hij openlijk gastarbeiders verweet Duitse banen in te pikken. Oud-bondskanselier en SPD’er Helmut Schmidt trok onlangs in Bild nog een directe vergelijking tussen de Franse nationalist Jean-Marie Le Pen en Lafontaine. “Ze zijn beiden populist”, aldus Schmidt. “Alleen is de ene rechts en de ander links.”

Toch heeft de SPD de Saarlander lang gekoesterd als het linkse geweten van de partij. Bij de verkiezingen van 1990 was Lafontaine zelfs lijsttrekker van de sociaaldemocraten, maar hij leed een pijnlijke nederlaag tegen de zittende CDU-kanselier Helmut Kohl. Lafontaine was een verklaard tegenstander van de Duitse eenheid, een politieke boodschap die een jaar na de val van de Muur weinig weerklank vond bij de kiezer.

De campagne nam een dramatische wending toen Lafontaine tijdens een verkiezingsbijeenkomst werd neergestoken door een verwarde vrouw. De Saarlander herstelde onverwacht snel van zijn verwondingen en kon de campagne zelf voltooien.

‘In de politiek bestaan geen vriendschappen’

Zijn opvolger, de weinig charismatische Rudolf Scharping, bleek bij de bondsdagverkiezingen van 1994 ook geen partij voor Kohl. Lafontaine spande daarop samen met de meer flamboyante Gerhard Schröder. De eerste werd partijvoorzitter, de tweede won in 1998 de verkiezingen van Kohl.

De samenwerking van het duo bleef succesvol totdat het pluche in zicht kwam. “In de politiek bestaan geen vriendschappen, alleen tijdelijke, pragmatische bondgenootschappen”, stelde Lafontaine naderhand.

Lafontaine’s vriendschap met de bondskanselier kwam onder spanning te staan toen zijn politieke ster begon te verbleken bij die van Schröder. Hierdoor waren Lafontaine’s kansen op een hernieuwd lijsttrekkerschap voor de verkiezingen van 1998 verkeken. De onderlinge problemen tijdens de kabinetsformatie vormden de opmaat tot Lafontaine’s ontslag als minister en vertrek uit de partij.

De WASG en vanaf 2007 Die Linke bieden Lafontaine de kans en het podium zich een scherper politiek profiel aan te meten om zich nog harder dan voorheen af te zetten tegen zijn oud-partijgenoten. “Eigenlijk wil ik niet constant als de grote verrader worden gezien”, zei Lafontaine twee jaar geleden in Stern. “Maar het is belangrijk dat iemand tegen de stroom in durft te zwemmen.”

Sander van der Ploeg is redacteur van het Duitslandweb

Zie ook:
CV Lafontaine
Lafontaine over het kapitalisme (video) 

Afbeelding:
medienfrech, flickr.com