Westelijke zones
Stunde Null: 1945-1949
Dat het naoorlogse Duitsland grondig gedenazificeerd moest worden, daar waren de geallieerden het roerend over eens. Tijdens het proces van Neurenberg (1945-1946) traden ze nog gemeenschappelijk op. Maar al snel liepen hun wegen uiteen en verliep de politieke zuivering in elke zone anders.
© Bundesbildstelle, nr. 51670-69De veroordeling van vooraanstaande nazi's tijdens het proces in Neurenberg was een zichtbaar voorbeeld van denazificatie.
Voordat er een begin gemaakt kon worden met de politieke wederopbouw in Duitsland moesten belangrijke nazi's worden opgespoord en berecht. De geallieerden begonnen na de bezetting aan een grote zuiveringsoperatie. Vele duizenden mensen werden opgepakt en geïnterneerd.
Daarnaast wilden de geallieerden een mentaliteitsverandering tot stand brengen onder de Duitse bevolking: die moest beseffen wat voor gruwelijke misdaden de nazi's hadden gepleegd en zich onderwerpen aan een kritisch zelfonderzoek.
Van november 1945 tot oktober 1946 vond het Neurenberger proces plaats waarin tweeëntwintig burgerlijke en militaire kopstukken voor een rechtbank met geallieerde rechters moesten verschijnen. De belangrijkste kopstukken waren er niet meer bij: Goebbels had net als Hitler aan het einde van de oorlog zelfmoord gepleegd. Himmler deed hetzelfde na zijn arrestatie door de Amerikanen.
Twaalf aangeklaagden werden ter dood veroordeeld, onder wie Von Ribbentrop en Seyß-Inquart: Göring pleegde zelfmoord voor de terechtstelling. Drie aangeklaagden, onder wie Rudolf Hess, kregen levenslang, vier (onder anderen Albert Speer) werden veroordeeld tot lange gevangenisstraffen en drie werden er vrijgesproken, onder wie Franz von Papen.
De denazificatie was echter vooral een zaak van de vier bezettingszones. In de Amerikaanse zone, waar het opsporingsbeleid strenger was dan in de Britse en Franse, werd de denazificatie serieus opgepakt maar zeer omslachtig en bureaucratisch uitgewerkt. Een aantal nazi-kopstukken wist aan vervolging te ontkomen. Zo werd toch de indruk gewekt dat kleine vissen in het net bleven hangen terwijl de grote de dans ontsprongen.
Hoewel het aantal mensen dat in het nazi-regime bleef geloven snel afnam en de meeste Duitsers niets meer moesten hebben van militaire retoriek, kwam de door de geallieerden gewenste mentaliteitsverandering moeizaam van de grond. Van grote publieke debatten over de schuldvraag, zoals die sinds de jaren zestig zouden worden gevoerd, was geen sprake. De meeste Duitsers lieten de veranderingen gelaten over zich heen komen. Later is de omgang met het nazi-verleden Vergangenheitsbewältigung genoemd.