Duitsland in 2016

De opvang en integratie van vluchtelingen staat hoog op de politieke agenda. Dat was al zo, en het thema heeft door het wangedrag tijdens de nieuwjaarsnacht in Keulen nog meer politieke urgentie gekregen. Naast de politieke ruzies over het indammen van de toestroom, zal er aandacht zijn voor de opvang en integratie van de meer dan een miljoen mensen die in 2015 naar Duitsland kwamen.

Geweld uit extreem-rechtse hoek neemt nog steeds toe (in 2015 40 procent meer incidenten), en de situatie biedt geen aanleiding aan te nemen dat dat verandert.

Duitsland is in 2016 voorzitter van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa OVSE, die in het Duits overigens OSZE en in het engels OSCE heet. De OVSE heeft een moeilijk jaar voor de boeg, met de verstoorde verhoudingen door het conflict tussen Rusland en Oekraïne, de vluchtelingencrisis en de toestand in het Midden-Oosten. Minister van Buitenlandse Zaken Frank-Walter Steinmeier heeft als Chairperson in Office zijn prioriteiten kenbaar gemaakt: dialoog hervatten, vertrouwen herstellen en veiligheid waarborgen. Zijn partijgenoot en regeringsadviseur voor Rusland Gernot Erler is als speciaal gezant aangesteld om het voorzitterschap in goede banen te leiden. Het Duitse voorzitterschap heeft een eigen website en een twitteraccount.

De voorbereidingen voor de jaarlijkse Münchner Sicherheitskonferenz van 12 tot 14 februari zijn in volle gang. De Russische president Poetin is uitgenodigd, maar heeft in een interview met boulevardblad Bild 11 januari laten weten dat hij niet komt naar de veiligheidsconferentie. In datzelfde interview wijst Poetin er op dat 2016 het jaar is van de Duits-Russische jongerenuitwisseling.

Binnenlandse politiek

Nationale verkiezingen zijn er pas weer in 2017, maar dit jaar gaan de burgers van de deelstaten Rijnland-Palts, Baden-Württemberg en Saksen-Anhalt (13 maart), Mecklenburg-Voorpommeren (4 september) en Berlijn (18 september) naar de stembus voor een nieuw deelstaatparlement. Zie ook het overzicht: Regeringen en partijen in de deelstaten

Bondspresident Joachim Gauck moet voor het einde van dit jaar laten weten of hij een tweede termijn ambieert. Hoewel Merkel hem aanvankelijk niet zag zitten als bondspresident zal ze nu waarschijnlijk hopen dat hij aanblijft, want anders moet ze kort voor verkiezingstijd een nieuwe president regelen, en dat kan een penibele kwestie zijn.

In maart behandelt het Constitutioneel Hof in Karlsruhe de aanvraag voor een verbod op de rechts-extreme partij NPD. Het is de Bondsraad, de vertegenwoordiging van de deelstaten, die bij het Hof heeft geklaagd. Eerder, in 2003, probeerden regering, Bondsdag en Bondsraad samen al een verbod op de partij te krijgen, maar het Hof wees dat toen af.

Voor Roland Jahn, verantwoordelijk voor het archief van de Stasi, wordt het een spannend jaar. Zijn ambtstermijn loopt af en de Bondsdag moet beslissen of hij een tweede termijn krijgt. Een commissie van experts buigt zich over de toekomst van dit archief van de geheime dienst van de DDR en komt dit voorjaar met aanbevelingen. Meer dan 25 jaar na het einde van de DDR-dictatuur vragen steeds minder burgers hun persoonlijke Stasi-dossier op, maar het zijn er nog steeds meer dan zestig duizend per jaar, en meer dan het archief aankan. Het duurt enkele maanden tot soms wel twee jaar voor een aanvrager zijn dossier in handen heeft. Het project om verscheurde documenten te reconstrueren, een Sisyphusarbeid waarmee tot nu toe 500 van de 15.000 zakken met snippers zijn uitgesorteerd, loopt vertraging op. 

Justitie

Dan de rechtszaak tegen NSU-lid Beate Zschäpe. Zij wordt verdacht van betrokkenheid bij tien moorden, twee aanslagen en 15 roofovervallen. Dit proces begon in 2013 en zou eigenlijk in het voorjaar van 2016 afgerond moeten zijn, maar het ziet er naar uit dat de zaak uitloopt en de rechter pas na de zomer een uitspraak zal doen.

Een andere rechtszaak die met belangstelling wordt gevolgd dient voor het Oberlandesgericht in Düsseldorf. Daar staat Nils D. uit Dinslaken terecht, die ervan wordt verdacht zich in 2013 te hebben aangesloten bij IS in Syrië en daar op deserteurs zou hebben gejaagd. Terug in Duitsland werd hij in januari 2015 opgepakt. Volgens Duitse media heeft hij getuigd over Duitse Syriëgangers die betrokken waren bij foltering.

Nederland-Duitsland

Nederland en Vlaanderen zijn gastland op de Frankfurter Buchmesse in oktober. Nederland loopt daarvoor vast warm met de Boekenweek in maart, die als thema Duitsland heeft.

Willem-Alexander en Máxima vergezellen de Nederlandse minister van Buitenlandse Handel Ploumen in april tijdens een handelsmissie naar Beieren. Ook zullen dit jaar nog Nederlands-Duitse regeringsconsultaties worden gehouden, maar waar en wanneer is nog niet bekendgemaakt.

De expressionistische Duitse schilder Franz Marc is op 4 maart precies honderd jaar geleden gestorven. Het Groninger Museum en Museum De Fundatie eren de schilder met een dubbeltentoonstelling in Groningen en Zwolle.

Cultuur

In Berlijn opent dit voorjaar in Zitadelle Spandau de langlopende tentoonstelling 'Enthüllt. Berlin und seine Denkmäler'. Hier zal ook het enorme Lenin-standbeeld worden tentoongesteld, dat na het einde van de DDR onder de grond werd gestopt en onlangs is opgegraven.

De stad München viert dit jaar dat het Reinheitsgebot voor bier 500 jaar bestaat. In de zomer is er in de binnenstad een bierfestival, meerdere musea hebben exposities over bierbrouwen en het Münchner Stadtmuseum heeft 800 vierkante meter vrijgemaakt voor de tentoonstelling Bier.Macht.München.

Eén voorspelling dan toch, tot slot, al komt die niet van ons: Volgens Patrick Kluivert wint Duitsland deze zomer het EK voetbal.