Gezondheidshervorming uit bittere noodzaak
SPD en CDU zoeken naar een derde weg

Er zijn momenteel in Duitsland twee concepten voor een hervorming van de financiering van het gezondheidssysteem: de zogeheten Kopfpauschale of Gesundheitsprämie van de CDU en de basisverzekering van de SPD. De christen-democraten willen de ziektekostenpremie inkomensonafhankelijk maken. Iedereen betaalt evenveel, ongeacht wat hij of zij verdient, namelijk 170 euro per maand. Niet-werkende partners moeten dat bedrag ook betalen, maar kinderen zijn gratis meeverzekerd. Mensen met een laag inkomen krijgen een tegemoetkoming via een belastingteruggave. Voordeel van dit systeem is dat de ziektekosten losgekoppeld worden van het inkomen en de stijgende kosten voor steeds meer niet-werkenden niet langer meer door een steeds kleiner wordende beroepsbevolking moeten worden opgebracht. De loonkosten dalen daardoor, zodat werk in Duitsland goedkoper wordt. Nadeel is dat arme mensen financieel slechter af zijn. Bovendien is een belastingteruggave volgens sommige financiële experts onhaalbaar omdat er daarvoor helemaal geen geld is.

De SPD wil een inkomensafhankelijke collectieve basisverzekering, zoals die er nu ook is, waarbij ook het eigen vermogen wordt meegerekend. Werkgevers blijven meebetalen aan de gezondheidszorg. Dit systeem gaat uit van het solidariteitsprincipe, waardoor mensen met een hoger inkomen meer bijdragen. Nadeel van dit systeem is dat het kwetsbaar is voor demografische veranderingen. Door de vergrijzing moeten de premies steeds verder omhoog en worden werknemers steeds duurder.

Derde weg

De vraag is of deze twee concepten tot een nieuw gezondheidssysteem kunnen worden samengevoegd. Beide partijen hebben al eerder samengewerkt om tot een hervorming van het stelsel te komen. In 2003, toen de SPD met Die Grünen regeerde en de CDU in de oppositie zat, vormden beide partijen een zogenoemde informele Grote Coalitie en werden het eens over de allernoodzakelijkste maatregelen. Dat leidde in 2004 tot de invoering van de eigen bijdrage (de zogenoemde Praxisgebühr, 10 euro per kwartaal) en een beperkte privatiseringen.

Minister Schmidt wil voor de zomer de uitgangspunten van het nieuwe systeem vastgesteld hebben. Daar zijn nu twee werkgroepen op gezet. De CSU zou als bruggenbouwer tussen de twee partijen kunnen optreden. Ook kijken experts naar Nederland. De Nederlandse basisverzekering, die op 1 januari van dit jaar werd ingevoerd, zou precies het compromis zijn waar de Duitsers naar zoeken.

SPD-fractievoorzitter Peter Struck sprak voor het topoverleg van gisteren over een “derde weg” die uitkomst moet bieden tussen de beide concepten. Maar iedereen houdt angstvallig zijn mond over hoe die er concreet uit gaat zien. Er wordt veel gespeculeerd. Zo zouden beide partijen het wel eens zijn over het feit dat de gratis meeverzekerde kinderen via belastinggeld worden betaald. Dan zou de bijdrage van ruim 14 naar 12 procent kunnen dalen en voor de ene helft door werkgevers en voor de andere helft door werknemers worden opgebracht. Daardoor dalen dus ook de loonkosten. De staat zou echter 15 miljard euro per jaar moeten toeleggen. De vraag is of minister Peer Steinbrück van Financiën dat geld heeft.

De CDU zou daarom overwegen de inkomstenbelasting te verhogen met een zogenaame Gesundheitssoli. Daar zou de SPD best mee kunnen leven, maar volgens economische experts is dat catastrofaal voor de economie. Eigenlijk hopen alle betrokkenen dat de andere maatregelen, zoals een gedeeltelijke privatisering en het moderniseren van het systeem, al heel wat geld zullen opleveren, zodat de financiering minder ingrijpend zal zijn.

Marja Verburg is medewerker voorlichting bij het Duitsland Instituut Amsterdam