Spanning loopt op na tweede televisieduel

Het debat van gisteravond, dat rechtstreeks werd uitgezonden door de publieke zenders ARD en ZDF, werd gedomineerd door de thema's werkgelegenheid en de dreigende Amerikaanse invasie in Irak. CDU/CSU-lijsttrekker Stoiber verweet Schröder herhaaldelijk te hebben gefaald op het terrein van de werkgelegenheid. De rood-groene regering heeft haar geloofwaardigheid verloren omdat zij haar belofte van vier jaar geleden, om het aantal werklozen terug te brengen tot 3,5 miljoen, niet is nagekomen, aldus Stoiber. Momenteel zitten ongeveer vier miljoen Duitsers zonder werk. Schröder stelde zich tegen dit verwijt teweer door te wijzen op de ongunstige ontwikkeling die de internationale conjunctuur het afgelopen jaar heeft doorgemaakt.

Inzake de kwestie-Irak herhaalde Schröder dat Duitsland onder zijn leiding niet zal deelnemen aan een internationale interventie, ongeacht of deze plaatsvindt onder een mandaat van de Verenigde Naties. Dit kwam hem te staan op felle kritiek van Stoiber, die beweerde dat Schröders voorbarige stellingname de internationale druk op Irak ondermijnt. Bovendien zou Schröders internationale Sonderweg de traditioneel hechte band tussen de Verenigde Staten en de Bondsrepubliek onder druk zetten. Op het terrein van de buitenlandse politiek wil Stoiber de traditionele oriëntatie van de Bondsrepubliek op Europa en de Verenigde Staten voortzetten.

Tijdens het debat kwamen ook de coalitiemogelijkheden na 22 september ter sprake. Schröder gaf te kennen de huidige samenwerking met Bündnis 90/Die Grünen te willen voortzetten. Daarentegen sloot hij opmerkelijk genoeg alleen de PDS bij voorbaat uit als regeringspartner voor de komende vier jaar. Daarmee hield hij de optie van een Große Koalition, een coalitie van SPD en CDU/CSU, open. Stoiber liet echter aan duidelijkheid niets te wensen over door een rood-zwarte regering resoluut af te wijzen. Dat betekent dat de CDU/CSU in haar eventuele zoektocht naar een regeringspartner na de verkiezingen is aangewezen is op de FDP.

Ruim vijftien miljoen inwoners van de Bondsrepubliek waren getuige van het tweede debat tussen de bondskanselier en zijn Herausforderer dat rechtstreeks werd uitgezonden op televisie. Het eerste duel, dat op 25 augustus plaatsvond en werd geregisseerd door de commerciële zenders Sat.1 en RTL, werd bekeken door ongeveer negen miljoen Duitsers. Een rondvraag die direct na het duel van gisteravond werd uitgevoerd in opdracht van ARD en ZDF, toonde aan dat ongeveer de helft van de kijkers Schröder als winnaar bestempelde. Ongeveer een kwart van de kijkers beschouwde Stoiber als winnaar. Meer dan de helft van de ondervraagden meende dat Schröder het beter had gedaan dan bij het vorige treffen, twee weken geleden. Het optreden van de bondskanselier straalde het zelfvertrouwen en de rust uit die de inwoners van de Bondsrepubliek gewend waren van Schröder. Stoiber daarentegen deed al te nadrukkelijk zijn best om de bondskanselier te bekritiseren.

De vraag is of de waardering die Schröder gisteravond ten deel viel, de SPD bij de verkiezingen over twee weken de overwinning kan bezorgen. Dit is zeker niet denkbeeldig. Voorafgaand aan het debat verklaarde ongeveer eenderde van de kiezers nog niet te weten op wie zij haar stem zal gaan uitbrengen. Aangezien de SPD en de CDU/CSU in de peilingen nek-aan-nek liggen, zou op 22 september weleens kunnen blijken dat het televisie-debat van gisteravond van doorslaggevend belang is geweest.

Der Spiegel
Stoiber gut, Schröder besser

Süddeutsche Zeitung
Umfragen sehen Kanzler als Sieger

Frankfurter Allgemeine Zeitung
Reaktionen: Geteiltes Lob nur für die Kandidaten

Mark Schenkel is student Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en volgt als stagiair bij het Duitslandweb de Bondsdagverkiezingen.