Studie duidt extreem-rechts geweld in Oost-Duitsland

Extreem-rechts geweld komt vooral in bepaalde delen van Oost-Duitsland voor. Daarom richtten de onderzoekers zich op de regio rond Dresden - met daarin de steden Freital en Heidenau - en op het stadsdeel Herrenberg in Erfurt, dat bekend is om zijn rechts-extremistische scene. In Freital hebben neonazi's de afgelopen jaren verschillende aanslagen op vluchtelingen en politici gepleegd. Er loopt een proces tegen een groep neonazi's, de Gruppe Freital, die zich ook moet verantwoorden voor geheime chats waarin ze dreigden asielzoekers levend te verbranden. 

In Heidenau braken in 2015 hevige rellen uit toen extreem-rechtse betogers probeerden de komst van asielzoekers naar een noodopvanglocatie tegen te houden. Zo'n duizend mensen protesteerden toen bij de leegstaande bouwmarkt waar een paar honderd asielzoekers werden ondergebracht. De betogers gooiden bierflessen en vuurwerk naar de politie, waarbij 31 agenten gewond raakten. Bij de rellen stonden op een gegeven moment 250 neonazi's tegenover evenzoveel demonstranten die steun kwamen betuigen.

Democratisch tekort

De onderzoekers concluderen dat in deze delen van Oost-Duitsland en in bepaalde politiek-culturele kringen er een "historisch gegroeide neiging tot vreemdelingenhaat en extreem-rechts gedachtengoed" bestaat, meldt tagesschau.de. De nieuwssite is een van de Duitse media die al beschikt over de resultaten van de studie, die vanmiddag in Berlijn wordt gepresenteerd. Die neiging tot vreemdelingenhaat heeft te maken met een negatieve instelling ten opzichte van de overheid en overheidsinstellingen en een tekort aan democratische tradities in Oost-Duitsland - tussen 1933 en 1990 leefden Oost-Duitsers in twee opeenvolgende dictaturen. "De socialisatie in een letterlijk gesloten samenleving als de DDR kan als factor voor de verklaring niet sterk genoeg worden benadrukt", schrijven de onderzoekers. 

Ook politici spelen bij die instelling een rol. In de deelstaat Saksen heerst volgens de studie sinds lange tijd een vooral door de CDU gedomineerde politieke cultuur die het "belang van het eigene benadrukt" en "weerstand tegen het vreemde cultiveert". Ook hebben politici daar conflicten vaak onder het tapijt geschoven en zich niet duidelijk uitgesproken tegen "bedreiging door rechts".

In Dresden is daarnaast sprake van "sterk anti-Amerikaans ressentiment", citeert Die Zeit uit de studie, "en wantrouwen tegen 'het Westen'". De "gevoelsmatige band met Rusland" is er juist sterk.  

Niet over een kam scheren

De onderzoekers benadrukken dat rechts-extremisme niet als puur Oost-Duits probleem moet worden gezien. Ook in West-Duitsland is er vreemdelingenhaat en zijn er aanslagaen op asielzoekercentra. Ook waarschuwt de studie ervoor heel Oost-Duitsland over een kam te scheren. In Thüringen zetten politici zich wel actief in tegen vreemdelingenhaat en extreem-rechts geweld. Ook in Leipzig, Jena en Hoyerswerda gebeurt dat. Dat is dus mogelijk en zou Saksen ook moeten doen, schrijven de onderzoekers. Goedbedoelde adviezen uit West-Duitsland helpen echter niet, die worden gezien als "wijsvingertjes-oplossingen".

Aanvulling 23 mei 2017:
Na presentatie van de studie uitten meerdere betrokkenen er kritiek op. Zo zouden sommige geïnterviewden niet goed zijn geciteerd en zouden citaten zijn verwisseld. De CDU in Saksen, die in de studie wordt verweten "de weerstand tegen het vreemde" te hebben gecultiveerd, noemt het onderzoek "wetenschappelijk hoogst twijfelachtig". Lees meer bij Tagesspiegel.de