Duitslandweb logo Duitslandweb

Steeds meer Duitsers betalen voor zorg ouders

Achtergrond - 31 oktober 2017 - Auteur: Josta van Bockxmeer

In Duitsland zijn kinderen verplicht bij te dragen aan de zorgkosten van hun ouders als die dat zelf niet kunnen betalen, het zogenoemde Elternunterhalt. Nu de kosten voor de verpleeghuiszorg stijgen, maakt de sociale dienst steeds vaker gebruik van deze regeling. Ook wie in Nederland woont, maar ouders in Duitsland heeft, kan verplicht zijn een bijdrage te betalen.

Steeds meer Duitsers betalen voor zorg ouders
© dpa

Actualisatie 6-1-2020: Per januari 2020 is het Angehörigen-Entlastungsgesetz van kracht geworden. Hierdoor betalen alleen nog mensen die meer dan 100.000 euro per jaar verdienen een bijdrage aan de zorgkosten voor hun ouder(s).

Het leidde tot grote verontwaardiging in de Duitse media: een gepensioneerde man uit Bremen had al veertig jaar bijna geen contact meer met zijn vader. Vlak na de scheiding van zijn ouders had hij een paar ansichtkaarten gekregen, hij was toen zeventien jaar oud. Daarna niks meer. Totdat een brief van de sociale dienst op de mat viel. Voor het verzorgingshuis waar zijn vader tot zijn overlijden had gezeten, moest de man bijna 9000 euro betalen. Hij ging in beroep, maar kreeg geen gelijk van het Bundesgerichtshof, de hoogste Duitse rechtbank.

De zorgplicht van kinderen voor hun ouders – in het Duits Elternunterhalt – leidt vaker tot opgetrokken wenkbrauwen. De regeling komt erop neer dat kinderen een deel van de kosten moeten betalen als hun ouders in een verzorgingshuis terechtkomen en zelf niet genoeg geld hebben. Een deel van de kosten betaalt de verzekering, de eigen bijdrage van rond de 1000 euro per maand moet de gemeente betalen als de oudere het zelf niet kan. Die gemeente probeert dit geld steeds vaker terug te halen bij de kinderen.

Kinderen uit gegoede families hoeven vrijwel nooit te betalen

De gemeente houdt wel rekening met de kosten die kinderen voor zichzelf, hun partner en kinderen hebben. Voor een alleenstaande tellen de eerste 1800 euro van het netto-inkomen niet mee bij de berekening van de bijdrage. Vrijstellingen zijn er ook voor de kosten voor kinderen, de hypotheek en eventuele andere kredieten. Van het inkomen dat overblijft, gaat maximaal de helft naar het Elternunterhalt.

"De onderhoudsplicht tegenover ouders is een verkeerde constructie", zegt Heinrich Schürmann, gepensioneerd rechter in Oldenburg en autoriteit op het gebied van de zorgplicht. "In de wet onderhoudsplicht staat alleen dat familieleden in rechtstreekse lijn verplicht zijn in elkaars levensonderhoud te voorzien." Er staat dus niet direct in dat kinderen voor hun ouders moeten betalen. Tekenend vindt hij dat de wet bestaat sinds 1900, maar pas vanaf midden jaren 80 wordt gebruikt om onderhoudsgeld voor ouders te vragen. "Het is in de belangstelling gekomen door de stijgende kosten voor de verpleging", zegt ook hij.

Niet eerlijk

Ouders hebben ervoor gekozen kinderen te krijgen, maar omgekeerd hebben kinderen hun ouders niet uitgezocht, is een veelgehoord argument. De onderhoudsplicht is bovendien discriminerend, stelt jurist Martin Hillebrecht in zijn dissertatie over het onderwerp. "Hoe hoger de laag van de bevolking waar de ouders bij horen, hoe kleiner de kans dat ze ooit onder het bestaansminimum terechtkomen en hun kinderen dus onderhoudsgeld moeten betalen. Dit zwaard van Damocles zweeft dus in praktijk alleen boven kinderen uit de onderste sociale klassen terwijl kinderen uit gegoede families deze bijdrage vrijwel nooit hoeven te betalen", schrijft hij.

Praktische tips
Een advocatenkantoor in Saarbrücken geeft op zijn website tips over de omgang met de onderhoudsplicht en legt de procedure uit.

Josef Linsler, woordvoerder van de belangenvereniging voor familierecht (ISUV), stelt bovendien dat mensen met kinderen en bejaarde ouders zowel voor hun ouders als voor hun kinderen moeten betalen. "Op hen wordt zowel van boven als van beneden druk uitgeoefend", zegt hij. Het ISUV organiseert informatieavonden over de onderhoudsplicht, die volgens Linsler steeds drukker bezocht zijn.

Het geval van de man uit Bremen is extreem, maar de zorgplicht voor ouders leidt vaker tot pijnlijke taferelen. In sommige gevallen kan de zorgplicht van kinderen voor hun ouders worden opgeheven, bijvoorbeeld als de ouders hun eigen zorgplicht sterk hebben verwaarloosd, als ze zich tegenover het kind hebben misdragen of als ze zelf schuldig zijn aan hun geldnood. Dat laatste geldt bijvoorbeeld als de ouders verslaafd zijn. In elk geval moeten kinderen minutieus bewijzen dat hun moeder of vader hen heeft verwaarloosd. "Het is een zeer zware procedure, waarvan de zin niet meteen duidelijk wordt", zegt Schürmacher.

Nederland

Bij het Grensinfopunt Nederland-Duitsland komen vaker vragen over het onderwerp binnen, zegt een medewerker desgevraagd. Wie in Nederland woont en ouders in Duitsland heeft, kan ook door de Duitse sociale dienst worden verplicht Elternunterhalt te betalen. Maar Schürmacher waarschuwt niet te snel in paniek te raken als er een brief van het Sozialamt op de mat valt. Eerst moet volgens hem bewezen worden dat in Nederland hetzelfde inkomen nodig is voor het eigen levensonderhoud. “De Duitse maatstaven gelden in Nederland niet”, zegt hij.

Zorg voor ouders geldt in Duitsland nog meer als familietaak

In Nederland is de zorgplicht van kinderen voor hun ouders in de jaren 50 afgeschaft. Dat de plicht in Duitsland nog bestaat, heeft ermee te maken dat de zorg voor ouders in Duitsland nog meer als een taak van de familie wordt gezien. Ouderen in Duitsland gaan alleen naar een verzorgings- of verpleegtehuis als ze ziek zijn of niet voldoende contacten hebben, stelde Winfried Schnepp, hoogleraar informele zorg aan de Universiteit Witten/Herdecke, in 2014 in NRC.

Als alternatief voor de zorgplicht voor ouders noemen zowel Schürmann als Linsler de uitbreiding van de verzorgingsstaat. Bijvoorbeeld bij de belasting op erfenissen ziet Schürmacher mogelijkheden, meer geld voor de zorg te verdienen. Linsler: "Maar het gaat nu de kant op dat steeds meer geld van de kinderen moet komen."

Woont u in Nederland en heeft u ook te maken gehad met de zorgplicht voor uw Duitse ouders? Deel uw ervaring via de reactiemogelijkheid onder dit artikel.

Reacties

Michelle - 10 juni 2020 15:53

Man en vrouw getrouwd, hebben beide de Nederlandse nationaliteit en wonen gekocht in Duitsland. Vrouw is mijn moeder en man is geen bloedverwant. Beide krijgen een gezamenlijk AOW uit Nederland. Vrouw heeft de zorgverzekering in Duitsland ivm arbeidsverleden Duitsland. Man heeft zorgverzekering in Nederland. Als de man de vrouw niet meer kan zorgen hoe verder? En wat als moeder er niet meer is en man vrouw nog leeft en zorgbehoevende wordt? Er is geen testament.

Reageer
W. Warendorf - 20 februari 2020 10:05

Als Nederlandse moeder in Duitsland woont en zorgbehoeftig wordt op haar 90ste zijn dan alleen de in Duitsland wonende kinderen verplicht bij te dragen in het Elternunterhalt of ook de in Nederland wonende kinderen?

Reageer
Iris - 9 november 2019 15:52

Het is al eerder gevraagd maar nog niet beantwoord: als je in Nederland woont en werkt en voor je Duitse ouders onderhoud moet betalen, is dat dan in Nederland een aftrekpost?

Reageer
Maria Iris - 10 november 2021 12:11

Ik zit met hetzelfde probleem, schoonouders in Italië, wij wonen in Nederland en draaien verplicht op voor onderhoudskosten, voor ons 1000 euro per maand netto (!) Kunnen we niet eens van de belasting aftrekken, absurd. Wie heeft een oplossing? We zullens ons moeten organiseren.

Konrad Iris - 8 februari 2021 20:03

Beste Iris,
ik zit met dezelfde vraag. Heb jij al een antwoord kunnen vinden?

Herman Bonvanie - 17 augustus 2019 12:28

Vraag .Als je 85 jaren oud bent ,je hebt vermogen en je gaat na een verzorgings huis wat gaat er dan gebeuren met jou vermogen???

Reageer
Wiebke Pittlik Herman Bonvanie - 27 augustus 2019 11:42

In Duitsland zal u dan naar mijn weten inderdaad een eigen bijdrage betalen. U kunt terecht bij Grensinfo.nl voor meer informatie.
Vriendelijke groet, de redactie.

Peter van Trappen - 1 maart 2019 13:55

De zorgkosten die je dan betaalt voor je ouders die in Duitsland wonen, mag je deze dan als aftrekpost (zorgkosten) aanvoeren bij de belasting opgave?

Reageer
J. Troost - 23 januari 2018 11:40

En hoe zit dit als de gehuwde partner de Nederlandse nationaliteit heeft wordt dit dan ook mee gerekend.
En tweede vraag: Als een zus die in Duitsland woont en die een volmacht heeft van haar moeder en nu alleen beslist zonder overleg en te hebben aangegeven aan ons haar moeder in een Pflegeheim heeft laten plaatsen en nu wij zonder toestemming wel bericht krijgen voor bijdrage van de zorgkosten te gaan voldoen.

Reageer
Maximaal 500 tekens toegestaan

Lees meer over 'Maatschappij':

Dansverbod Goede Vrijdag: verplichte ingetogenheid

Dansverbod Goede Vrijdag: verplichte ingetogenheid

In Duitsland mag op Goede Vrijdag niet worden gefeest. Het 'Tanzverbot' is omstreden.


Lees meer

Midden in Düsseldorf ligt een klein stukje Japan

Midden in Düsseldorf ligt een klein stukje Japan

Na de Tweede Wereldoorlog kwamen veel Japanners voor werk naar Düsseldorf en dat is goed zichtbaar in de stad.


Lees meer

Duitsland legaliseert gebruik van cannabis

Duitsland legaliseert gebruik van cannabis

Wiet roken wordt voor volwassenen legaal in Duitsland. Vanaf 1 april is bezit en gebruik van cannabis niet langer strafbaar, al zijn er veel voorwaarden.


Lees meer

Protest in het bos: Grünheide verzet zich tegen Tesla

Protest in het bos: Grünheide verzet zich tegen Tesla

De Tesla-fabriek bij Berlijn is na een aanslag tijdelijk dicht. De Gigafactory roept al langer weerstand op. Activisten distantiëren zich van het geweld.


Lees meer


top
Op deze site worden cookies gebruikt, wilt u hiermee akkoord gaan?
Accepteer Weiger