CSU houdt druk op Merkel hoog

De CSU is niet van plan kanselier Angela Merkel wat meer speelruimte te geven om het conflict over het vluchtelingenbeleid in Europees verband op te lossen. Zowel minister van Binnenlandse Zaken Horst Seehofer als de Beierse minister-president Markus Söder herhaalden dat de CSU wil dat asielzoekers bij de grens mogen worden geweigerd (lees hier meer over het Duitse grensbeleid). Met dat plan zette Seehofer de verhoudingen tussen beide partijen anderhalve week geleden op scherp en dwong hij Merkel tot afspraken met Europese landen. Hij wil voor 1 juli een Europese oplossing.

Het extra EU-overleg van zondag heeft niet tot concrete afspraken geleid (lees meer bij tagesschau.de). Donderdag en vrijdag spreken de Europese landen verder op een EU-top met alle 28 lidstaten in Brussel.

Seehofer benadrukte afgelopen weekend nog eens dat hij zijn immigratieplannen ten uitvoer zal brengen, ongeacht wat Merkel daarvan vindt. Dat ze gezegd heeft gebruik te maken van haar Richtlinienkompetenz  - die regelt dat een kanselier het regeringsbeleid op hoofdlijnen bepaalt - laat hij zich niet welgevallen, zei hij in een interview met de Süddeutsche Zeitung. Hij verwijt Merkel dat zij met haar reactie op zijn immigratieplan van een mug een olifant heeft gemaakt.

Söder: Liever Kurz dan Merkel

Ondertussen is Seehofer van plan deze of volgende week een extra veiligheidstop te organiseren, meldde de Bild Zeitung zondag. Hij wil in gesprek met de federale recherche BKA, de landelijke politie en de binnenlandse veiligheidsdienst Verfassungsschutz. Dat overleg moet niet alleen gaan over het weigeren van mensen die geen recht hebben op asiel in Duitsland, maar ook over criminaliteit door migranten en gevaar van mogelijke extremisten en terroristen. Daarmee zet Seehofer de zaak verder op scherp.

De Beierse minister-president Söder heeft gezegd dat Merkel niet welkom is op campagnebijeenkomsten voor de deelstaatverkiezingen in Beieren in oktober, schrijft de Welt am Sonntag. Dat is volgens Duitse media in de 70 jaar dat de partijen samenwerken nog nooit gebeurd. In plaats daarvan plant Söder verkiezingsoptredens met de Oostenrijkse kanselier Kurz, aldus de krant. Kurz is net als de CSU voor een strikter migratiebeleid. De verkiezingen in Beieren spelen een belangrijke rol in het conflict tussen de CDU en de CSU. Dat de CSU zulk hoog spel speelt, is mede omdat de partij door de opkomst van de AfD haar absolute meerderheid in Beieren dreigt te te verliezen. De vraag is of Söder daar goed aan doet. In een Forsa-peiling van maandag blijkt dat meer mensen in Beieren tevreden zijn over Merkel dan over hun eigen minister-president.

Kritiek op Merkel

Maar er speelt meer. Seehofer en zijn partij dringen al sinds het begin van de vluchtelingencrisis aan op een strenger vluchtelingenbeleid. Seehofer valt Merkel daarop steeds aan, eerst als minister-president van Beieren en sinds maart als minister in haar kabinet. Het lijkt erop dat hij en andere CSU’ers haar kwijt willen als kanselier. Als hij daarbij op de steun van ontevreden CDU’ers had gerekend, lijkt hij voorlopig verkeerd te hebben gegokt. Sinds het crisisoverleg binnen de CDU vorige week lijkt Merkels partij haar gelederen te hebben gesloten. Secretaris-generaal Annegret Kramp-Karrenbauer benadrukte maandagmiddag na partij-intern overleg nogmaals dat de CDU-top Merkels koers steunt.  

Toch wordt ook in de Duitse media de roep om een voortijdig aftreden van Merkel luid. De tagesschau, nieuwssite van de ARD, schreef vandaag letterlijk dat Merkel plaats moet maken voor een opvolger die wel iets voor elkaar kan krijgen in het Europese asielbeleid. Ook andere media als de FAZ en Spiegel Online zijn kritisch over Merkels Europese asielbeleid en haar kanselierschap. 

Koalitionsausschuss

Dinsdag is er overleg tussen de CDU, CSU en SPD in de Koalitionsausschuss, een speciale vergadering van de regeringspartijen. De SPD is het net als Merkel niet eens met Seehofers eis vluchtelingen bij de grens weg te mogen sturen. SPD-voorzitter Nahles eist dat de CDU en de CSU dinsdag bevestigen dat ze achter het regeerakkoord staan, waarin volgens haar duidelijke afspraken over het migratiebeleid zijn gemaakt. Ze wil vooral van de CSU weten of die nog in staat is "constructieve bijdragen aan de regering te leveren" en of de partij dat überhaupt wel wil, zei ze tegen de Bild am Sonntag. Ze verwijt beide partijen "elkaar, Duitsland en half Europa lam te leggen".

Bij de Koalitionsausschuss gaat het niet alleen om het vluchtelingenbeleid. De partijen bespreken ook de afspraken die Merkel vorige week met de Franse president Macron heeft gemaakt over hervormingen van de eurozone. Naast de CSU heeft ook de rechtervleugel van Merkels eigen partij kritiek op die afspraken. Onzin, probeerde Kanzleramtsminister en Merkels rechterhand Helge Braun (CDU) vrijdag de gemoederen alvast te bedaren: wat Merkel en Macron over een gemeenschappelijke begroting voor de landen van de eurozone hebben afgesproken, komt overeen met wat er in het Duitse regeerakkoord staat. Dat schreef hij in een brief aan alle CDU/CSU-fractieleden, meldde persbureau Reuters.

EU-top in Brussel

Donderdag, voor het begin van de Europese top in Brussel, legt Merkel een regeringsverklaring in de Bondsdag af. De verwachtingen voor die top zijn niet hoog. De Duitse eurocommissaris Oettinger (CDU) vraagt nu al om meer tijd voor de kanselier, meldt Spiegel Online. Hij verwacht niet dat de EU-landen een oplossing vinden die de CSU tevreden zal stellen. CDU-vice-voorzitter Armin Laschet ziet de bui ook al hangen en eist meer bereidheid tot compromissen van de CSU. Hij noemde de samenwerking van de CDU en de CSU “een groot goed, dat je niet op het spel mag zetten”.

Na de top komen de partijbesturen van de CDU en de CSU op 1 juli apart van elkaar bijeen om de resultaten te bespreken. De verwachting is dat er op maandag 2 juli een ontmoeting tussen Seehofer en Merkel is om te kijken hoe het verder gaat: of ze het eens kunnen worden of dat het toch op een breuk uitloopt. Dat laatste zou voor Duitsland ongekend zijn. 

In de peilingen wordt de CDU/CSU afgestraft voor het conflict en lijkt de AfD de lachende derde te worden. Afgelopen weekend kwam de CDU/CSU bij onderzoeksbureaus Emnid en Forsa uit op respectievelijk 31 en 30 procent, de laagste score tot nu toe. De AfD scoorde 15 procent bij Emnid en 16 bij Forsa, hoger dan ooit tevoren. De coalitiepartijen CDU/CSU en SPD scoorden samen bij beide peilers onder de 50 procent.