Liberalen in de lift
FDP

 De liberalen vormen traditiegetrouw het liefst een ‘zwart-gele’ regeringscoalitie met de christendemocratische CDU/CSU. Maar ook met de sociaaldemocraten van de SPD heeft de FDP lange tijd geregeerd, tussen 1969 en 1982 onder achtereenvolgens de bondskanseliers Willy Brandt en Helmut Schmidt.

Tot in de jaren negentig profiteerden de liberalen van hun positie als enige partij naast de SPD en CDU/CSU. Zij waren onmisbaar voor de grote volkspartijen bij het vormen van een parlementaire meerderheid. De Grünen maakten naast de FDP al sinds 1983 deel uit van de Bondsdag, maar kwamen vanwege hun vaak idealistische positie nooit serieus in aanmerking voor regeringsdeelname.

Groene concurrentie

Dat veranderde in 1998, toen de SPD onder bondskanselier Gerhard Schröder een coalitie aanging met de intussen gefuseerde Bündnis 90/Die Grünen. De FDP belandde voor het eerst sinds 29 jaar in de oppositiebanken. Bovendien zagen de liberalen hun comfortabele positie bij de coalitievorming verdwijnen. Het noopte de partij voortaan goede verkiezingsresultaten te boeken om regeringsdeelname ten koste van de groene concurrent af te dwingen.

Dat mislukte bij de Bondsdagverkiezingen van 2002 faliekant. Guido Westerwelle had als nieuwe partijvoorzitter ingezet op 18 procent van de stemmen. Een neoliberaal gedachtegoed en luchtige verkiezingscampagne moest nieuwe – en jongere – kiezers aanspreken.

Het tegendeel gebeurde. Kiezers keerden zich in groten getale van de partij af toen Westerwelles secondant Jürgen Möllemann met populistische parolen de campagne ging domineren. De FDP werd met 7,4 procent nog achter Die Grünen vierde partij van Duitsland.

Nieuwe koers

Na die teleurstellende uitslag stapte Westerwelle weer af van de lichtzinnigheid die hij tijdens de campagne had getoond. Hij maakte geen uitstapjes meer naar het Big Brotherhuis en liet zijn Guidomobil – zijn eigen FDP-bus waarmee hij door het land trok – voortaan thuis. In de jaren na 2002 eigende de FDP zich serieuze thema’s als burgerrechten en sinds Westerwelles coming-out, homo-emancipatie toe. Daarnaast richtte de partij zich niet uitsluitend meer op de bovenmodale inkomens.

Het leverde de liberalen, die met 9,8 procent de Grünen en Linke achter zich lieten, een onverwacht gunstig resultaat op bij de verkiezingen van 2005. Alleen de ongebruikelijke keuze voor een grote coalitie tussen christen- en sociaaldemocraten voorkwam dat de FDP – die met CDU/CSU geen parlementaire meerderheid vormde – weer in de regering terugkeerde.

Kiezer ziet FDP weer staan

Bij de komende Bondsdagverkiezingen kan de FDP meer geluk hebben. Volgens de huidige peilingen zweeft zwart-geel rond de vijftig procent. Daarbij doen de liberalen het dit jaar goed bij verkiezingen. In januari van dit jaar was de FDP in Hessen met 16,2 procent van de stemmen de grote winnaar van de deelstaatverkiezingen. Bij de Europese verkiezingen van begin juni was dat wederom het geval. Geen partij boekte zoveel winst als de FDP   

De liberalen willen die kunststukjes in september herhalen met een op de financiële crisis geënt program. De liberale partij neemt het daarbij op voor de middenstand – “dertig miljoen arbeidsplaatsen en niemand die erover praat” – en keert zich tegen staatshulp aan bedrijven en de nationalisatie van banken.

Tegelijk probeert Westerwelle Jan Modaal niet van zich te vervreemden door ook afstand te nemen van "de excessen” van het kapitalisme. “Ik ken geen neoliberale partij,” zo hield de liberale lijsttrekker het dagblad FAZ voor.

Zie ook:
Verkiezingsprogramma FDP (PDF)
FDP-tv op You Tube (video)
Website FDP

Afbeelding:
fdp.de