Het wonder van Klinsmann
2006

Ontgoocheling

De Duitsers hadden het allemaal al gezien. In Berlijn, waar een rood-groene regering van SPD en de Groenen er vooral in was geslaagd de bevolking van zich te vervreemden met een zigzaggend beleid zonder uitzicht op zekerheid in de toekomst (en er is weinig waar Duitsers een grotere hekel aan hebben). En in het bedrijfsleven, waar het management zich pal tegenover de werknemersorganisaties stelde en honderden mensen op straat zette om delen van de productie naar lagelonen landen te verhuizen.

De vervroegde parlementsverkiezingen hadden een sprankje hoop gebracht, maar de uitkomst had velen teleurgesteld. Het resultaat weerspiegelde de hang van de Duitsers naar gematigde hervormingen en evenwichtige verhoudingen, terwijl een duidelijke meerderheid voor een van de twee grote volkspartijen nodig was geweest om noodzakelijke politieke en economische hervormingen een impuls te geven. Vrijwel niemand had erop gerekend dat het land massaal ‘anders’ zou stemmen dan de diagnose voorschreef na zeven jaar rood-groene inhaalpolitiek en zestien jaar systeem-Kohl. Een typisch Duitse contradictie.

De droom

Cruciaal in de aanpak van Klinsmann was dat hij het risico durfde te nemen bestaande structuren en belangen omver te kegelen. Hij stelde het Duitse elftal nieuw samen, op basis van zijn eigen inzicht, vertrouwend op conditietesten die de selectie moest ondergaan, en vooral dwars in tegen de vastgeroeste opvattingen van ruim tachtig miljoen Duitse voetbalfans. Klinsmann wist een klimaat te scheppen waarin voldoende geloof in eigen kunnen de angst voor het onbekende overwon, waarna risico nemen plots geen gevaar meer betekende, maar een gecontroleerde beweging voorwaarts. Niet voor niets werd het Duitse voetbalsucces door bondskanselier Angela Merkel omarmd als voorbeeld voor Duitsland.

De taaie werkelijkheid leert dat een wonder nog niet hetzelfde is als een sprookje waarin een pokdalige pompoen verandert in een gouden koets. Met het WK is ook de dronken makende euforie uit het land verdwenen - al proberen sommigen er hardnekkig aan vast te houden, getuige de vele vlaggetjes die nog steeds op de auto’s wapperen. De depressie is nog niet verdreven. Maar de tijd dat Duitsland zich massaal krachtelozer voelde dan het was, lijkt wel voorbij. Dat is de eerste stap op weg naar een volgend Wirtschaftswunder.